PRAVILNIK O UTVRĐIVANJU PROFESIONALNIH BOLESTI

Red. br.

Profesionalna bolest

Poslovi i radna mesta na kojima se bolest pojavljuje

Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne

1

2

3

4

1.0. BOLESTI PROUZROKOVANE HEMIJSKIM DEJSTVOM

1.1. Metali i metaloidi

1.

Trovanje olovom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost olovu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Izražena klinička slika trovanja ili specifična oštećenja krvi i krvotvornih organa ili perifernog nervnog sistema ili centralnog nervnog sistema ili bubrega

2.

Trovanje živom ili njenim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost živi ili njenim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima nervnog sistema ili bubrega ili najmanje tri od ostalih organa ili organskih sistema

3.

Trovanje arsenom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost arsenu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima krvi i krvotvornih organa ili nervnog sistema ili dva od sledećih organa: srca, bubrega ili jetre

4.

Trovanje talijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost talijumu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa izraženom psihozom i alopecijom ili sa oštećenjima dva od sledećih organa: perifernog nervnog sistema, jetre ili bubrega

5.

Trovanje platinom ili njenim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost platini ili njenim jedinjenjima (platinske soli) (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika sa izraženim alergijskim reakcijama gornjih ili donjih disajnih puteva uz pozitivne specifične provokativne testove

6.

Trovanje osmijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost osmijumu ili njegovim jedinjenjima (osmijum tetrahlorid) (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika bronhijalne astme ili specifična oštećenja dva od sledećih organa ili organskih sistema: oka, kože, bubrega

7.

Trovanje fosforom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost fosforu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: kosti, jetra, bubrezi, nervni sistem, krv i krvotvorni organi i srce

8.

Trovanje manganom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost manganu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima nervnog sistema ili dva od sledećih organa ili organskih sistema: jetra, bubrezi, krv i krvotvorni organi, respiratorni sistem

9.

Trovanje berilijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost berilijumu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim promenama na plućima ili specifičnim oštećenjima druga dva organa ili organska sistema

10.

Trovanje kadmijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost kadmijumu ili njegovim jedinjenjima. (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima bubrega ili kostiju ili dva od sledećih organa ili organskih sistema: respiratorni sistem, jetra i krv i krvotvorni organi

11.

Trovanje selenom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost selenu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema

12.

Trovanje vanadijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost vanadijumu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

13.

Trovanje hromom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost hromu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

14.

Trovanje niklom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost niklu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

15.

Trovanje cinkom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost cinku ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

16.

Trovanje bakrom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost bakru ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

17.

Trovanje aluminijumom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost aluminijumu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

18.

Trovanje kobaltom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost kobaltu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

19.

Trovanje kalajem ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost kalaju ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

20.

Trovanje antimonom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost antimonu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima tri organa ili organska sistema

1.2. Gasovi

21.

Trovanje halogenim elementima i njihovim jedinjenjima - uključujući i fluorom i fozgenom

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost halogenim elementima ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa promenama koje odgovaraju hroničnom iritativnom efektu na koži, sluzokoži i respiratornom sistemu

22.

Trovanje sumporom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost sumporu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnim efektima na koži, sluzokoži i respiratornom sistemu

23.

Trovanje azotnim jedinjenjima uključujući i amonijakom

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost azotnim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnim efektima na koži, sluzokoži i respiratornom sistemu

24.

Trovanje ugljenmonoksidom

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost ugljen-monoksidu (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organskih sistema: centralni nervni sistem, krvni sudovi, krv i krvotvorni organi

25.

Trovanje cijanom ili njegovim jedinjenjima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost cijanu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa asteno-vegetativnim manifestacijama i specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: nervni sistem, štitasta žlezda, krv i krvotvorni organi

1.3. Rastvarači

26.

Trovanje alifatskim ugljovodonicima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost alifatskim ugljovodonicima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

27.

Trovanje cikličnim ugljovodonicima ili njihovim homolozima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost cikličnim ugljovodonicima ili njihovim homolozima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

28.

Trovanje nitro i aminoderivatima ugljovodonika

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost nitro i aminoderivatima ugljovodonika (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa pojavom katarakte ili specifična oštećenja dva od sledećih organa ili organskih sistema: krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

29.

Trovanje halogenim derivatima ugljovodonika

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost halogenim derivatima ugljovodonika (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

30.

Trovanje ugljendisulfidom

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost ugljendisulfidu (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: organ vida, centralni nervni sistem i periferni nervni sistem ili tri od ostalih organa ili organskih sistema

31.

Trovanje alkoholima ili estrima ili aldehidima ili ketonima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost alkoholima ili estrima ili etrima ili aldehidima ili ketonima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih ili organskih sistema: krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

32.

Trovanje izocijanatima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost izocijanatima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnim efektima na koži, očima i respiratornom sistemu

33.

Trovanje krilonitrilom

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost akrilonitrilom (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema: nervni sistem, koža i jetra

1.4. Pesticidi

34.

Trovanje pesticidima koji nisu obuhvaćeni pod drugim tačkama

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost pesticidima koji nisu obuhvaćeni pod drugim tačkama (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva organa ili organska sistema

2.0. BOLESTI PROUZROKOVANE FIZIČKIM DEJSTVOM

35.

Oboljenja izazvana jonizujućim zračenjem

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost jonizujućim zračenjima (Dokaz o trajanju izloženosti - najmanje pet godina, intenzitetu izloženosti - vrednosti ličnog doznog ekvivalenta i biomarkerima)

Klinička slika sa perzistentnim promenama na hematopoeznom sistemu ili koži (ulcerozni radiodermatitis) ili obostrana uznapredovala katarakta ili hipotireoza izazvana radioaktivnim jodom

36.

Oboljenja izazvana nejonizujućim zračenjem uključujući i ultraljubičasto i infracrveno zračenje

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost nejonizujućem zračenju uključujući i ultraljubičasto i infracrveno zračenje (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti - najmanje pet godina)

Klinička slika izražene obostrane katarakte

37.

Oboljenja izazvana povišenim ili sniženim atmosferskim pritiskom

Poslovi i radna mesta kesonaca, ronilaca i letačkog osoblja. (Dokaz o ponavljanim naglim dekompresijama)

Ponavljanje vazdušne embolije i ispadi funkcije centralnog nervnog sistema ili miokarda ili pluća ili koštanog sistema

38.

Oštećenje sluha izazvano bukom

Poslovi i radna mesta na kojima se dolazi u kontakt sa bukom preko dozvoljenog nivoa (Dokaz o trajanju i intenzitetu izloženosti)

Obostrano perceptivno simetrično oštećenje sluha preko 30% po Fowler-Sabine-u sa najizraženijim skotomom na 4.000 Hz. Dokaz o progresiji oštećenja sluha tokom rada u buci uz isključenje drugih uzroka oštećenja sluhom.

39.

Oboljenja izazvana vibracijama koje se prenose na ruke i vibracijama koje se prenose na celo telo

Poslovi i radna mesta na kojima je dnevna izloženost vibracijama izražena za osmočasovno radno vreme [A(8)] veća od 2,5 m/s2 za vibracije koje se prenose na ruke, odnosno 0,5 m/s2 za vibracije koje se prenose na celo telo. (Dokaz o trajanju izloženosti od najmanje pet godina).

Za vibracije koje se prenose na ruke, klinička slika sa morfološkim ili funkcionalnim promenama na perifernim krvnim sudovima i neuromuskularnom ili koštanom sistemu
Za vibracije koje se prenose na celo telo, klinička slika sa oštećenjem intervertebralnog diska lumbalne kičme i medicinskom dokumentacijom koja isključuje degenerativna oboljenja kičmenog stuba ili sa degenerativnim oboljenjima koja ne odgovaraju starosti

40.

Hronični tenosinovitis (šake i ručnog zgloba), burzitis zglobova (olekranona i prepatelarni) nastao usled prenaprezanja i dugotrajnog pritiska

Poslovi i radna mesta na kojima postoje repetitivni i snažni pokreti i nefiziološki položaji šake i ručnog zgloba i dugotrajno prenaprezanje i dugotrajan pritisak na burze (najmanje pet godina)

Klinička slika hroničnog zapaljenja sinovijalnih ovojnica šake i ručnog zgloba ili zapaljenje lakatne ili ramene ili prepatelarne burze sa umanjenjem funkcije zahvaćenog zgloba

41.

Sindrom karpalnog tunela

Poslovi i radna mesta na kojima postoji dugotrajno prenaprezanje i pritisak na šaku i podlakticu

Klinička slika sa morfološkim znacima hronične kompresije i funkcionalnim ispadima

42.

Paraliza nerava usled prenaprezanja i dugotrajnog pritiska

Poslovi i radna mesta na kojima postoji dugotrajno prenaprezanje i pritisak na periferni nerv

Klinička slika paralize perifernog nerva

43.

Oštećenje meniskusa kolena usled dugotrajnog opterećenja u nefiziološkom položaju

Poslovi i radna mesta na kojima postoji opterećenje kolena u nefiziološkom položaju (Dokaz o trajanju opterećenja kolena - najmanje pet godina, sa dnevnim opterećenjem od najmanje jedne trećine radnog vremena

Klinička slika sa morfološkim lezijama meniskusa i funkcionalnim promenama kolenog zgloba

3.0. BOLESTI PROUZROKOVANE BIOLOŠKIM FAKTORIMA

44.

Importovane bolesti izazvane virusima, bakterijama i parazitima

Poslovi osoblja na službi u oblastima gde se tropske bolesti javljaju endemski i epidemijski

Klinička slika tropskih bolesti (Dokaz o kontaktu sa biološkim agensom i parazitima prostornoj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)

45.

Antropozoonoze

Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren kontakt sa uzročnikom bolesti

Klinička slika antropozoonoza (Dokaz o kontaktu sa biološkim agensom i prostornoj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)

46.

Virusni hepatitis (izuzev HAV)

Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren parenteralni kontakt sa uzročnikom bolesti

Klinička slika hepatitisa (Dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i vremenskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)

47.

Parenteralna infekcija izazvana virusom SIDA-e (AIDS)

Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren parenteralni kontakt sa uzročnikom bolesti

Klinička slika SIDA-e (Dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i vremenskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)

48.

Tuberkuloza

Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren kontakt sa bacilom tuberkuloze

Klinička slika tuberkuloze prouzrokovane bacilom tuberkuloze

49.

Tetanus

Poslovi i radna mesta na kojima postoji mogućnost povređivanja i kontakt sa uzročnikom bolesti

Klinička slika tetanusa prouzrokovanog egzotoksinom tetanusnog bacila Clostridium tetani

50.

Oboljenja prouzrokovana direktnim kontaktom sa drugim biološkim agensima na radu koja nisu napred navedena a za koje postoje naučni/literalni dokazi ili za koje postoje dokazi iz praktičnih iskustava

4.0. BOLESTI PLUĆA

51.

Silikoza pluća

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost prašini slobodnog silicijum-dioksida (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinički nalaz sa rendgenografskim promenama na plućima, profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije rendgenografskih promena

52.

Siliko-tuberkuloza

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost prašini slobodnog silicijum-dioksida (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinički nalaz sa rendgenografskim promenama na plućima profuzije 1/1, kao i znacima aktivne tuberkuloze

53.

Azbestoza pluća

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost azbestnim vlaknima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinički nalaz sa rendgenografskim promenama na plućima profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije rendgenografskih promena

54.

Pneumokonioza rudara ugljenokopa

Poslovi i radna mesta u rudnicima uglja sa podzemnom eksploatacijom (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinički nalaz sa rendgenografskim promenama na plućima profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije rendgenografskih promena

55.

Pneumokonioza uzrokovana tvrdim metalom

Poslovi proizvodnje i obrade tvrdog metala (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Klinički nalaz sa rendgenografskim promenama na plućima profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije rendgenografskih promena

56.

Pneumokonioze uzrokovane nefibrozogenom prašinom/vlaknima

Poslovi i radna mesta na kojima postoji izloženost nefibrozogenoj prašini/vlaknima (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti)

Rendgenološke promene na plućima sa brojnim difuznim mikronodularnim i nodularnim zasenčenjim velike gustine i sa srednje teškim ili teškim poremećajima plućne ventilacije osim za baritozu, stanozu i siderozu

57.

Bisinoza pluća

Poslovi i radna mesta gde postoji izloženost prašini pamuka, posebno u početnim fazama prerade (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti od najmanje deset godina)

Klinička slika bisinoze u drugom i u trećem stadijumu bolesti

Kanabioza

Poslovi i radna mesta gde postoji izloženost prašini lana i konoplje, posebno u početnim fazama prerade (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti od najmanje deset godina)

Klinička slika kanabioze u drugom i u trećem stadijumu bolesti

Bagasoza

Poslovi i radna mesta gde postoji izloženost prašini šećerne trske i suvom ostatku šećerne trske, posebno u početnim fazama prerade (Dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti od najmanje deset godina)

Klinička slika bagasoze u drugom i u trećem stadijumu bolesti

58.

Bronhijalna astma

Poslovi i radna mesta na kojima dolazi do kontakta sa materijama koje izazivaju alergijsko ili iritantno dejstvo na disajne puteve (Dokaz o izloženosti)

Klinička slika astme sa verifikacijom napada u toku rada, pozitivni nespecifični i specifični bronhoprovokativni testovi. U slučajevima kad je bronhoprovokativni test kontraindikovan, pozitivni imunološki testovi (Eliza test ili neki od in vitro testova)

59.

Egzogeni alergijski bronhiolo-alveolitis

Poslovi i radna mesta na kojima su radnici izloženi sporama gljivica i heterolognim proteinima (Dokaz o izloženosti)

Klinički nalaz sa specifičnim rendgenografskim promenama na plućima, poremećaj plućne ventilacije srednjeg stepena, pozitivan specifični bronhoprovokativni test i specifične imunološke promene

60.

Oboljenja gornjih disajnih puteva

Poslovi i radna mesta na kojima su radnici izloženi alergogenim ili iritirajućim materijama (Dokaz o izloženosti)

Klinička slika sa izraženim promenama na gornjim disajnim putevima i pozitivnim ekspozicionim ili specifičnim imunološkim testovima

61.

Hronični opstruktivni bronhitis

Poslovi i radna mesta na kojima dolazi do kontakta sa iritirajućom prašinom (dokaz o intenzitetu i trajanju izloženosti od najmanje deset godina)

Klinička slika hroničnog opstruktivnog bronhitisa sa poremećajem plućne ventilacije teškog stepena (FEV1<50%). Normalan spirometrijski nalaz pri zaposlenju. Dokaz o progresiji oštećenja plućne funkcije tokom rada. Dokaz da je obolela osoba oduvek bila nepušač

5.0. BOLESTI KOŽE

62.

Kontaktni i iritativni dermatitis

Poslovi i radna mesta na kojima su radnici izloženi alergogenim ili iritantnim materijama (Dokaz o izloženosti)

Klinička slika težeg hroničnog ili recidivantnog kontakt alergijskog ili iritativnog dermatitisa sa pozitivnim specifičnim imunološkim ili drugim testovima

63.

Recidivantna urtikarija

Poslovi i radna mesta na kojima su radnici izloženi alergogenim materijama (Dokaz o izloženosti)

Klinička slika sa pozitivnim ekspozicionim i imunološkim testovima

6.0. MALIGNE BOLESTI

64.

Maligne bolesti

Poslovi i radna mesta gde se ostvaruje kontakt sa kancerogenim materijama (Dokaz o izloženosti i dužini trajanja izloženosti)

Klinička slika malignog oboljenja prouzrokovanog kancerogenim agensima (hemijski, fizički, biološki) sa IARC liste sigurno dokazanih kancerogena