PRAVILNIK O OGRANIČENJIMA I ZABRANAMA PROIZVODNJE, STAVLJANJA U PROMET I KORIŠĆENJA HEMIKALIJA("Sl. glasnik RS", br. 90/2013, 25/2015, 2/2016, 44/2017, 36/2018, 9/2020, 57/2022 i 29/2024) |
Ovim pravilnikom propisuju se ograničenja i zabrane proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja hemikalija (u daljem tekstu: ograničenja i zabrane), zabranjeni odnosno dozvoljeni načini korišćenja, kao i drugi uslovi za proizvodnju, stavljanje u promet i korišćenje supstanci, smeša ili proizvoda koji predstavljaju neprihvatljiv rizik po zdravlje ljudi i životnu sredinu.
Ograničenja i zabrane iz stava 1. ovog člana odnose se na: određene opasne supstance, smeše ili proizvode; dugotrajne organske zagađujuće supstance; ukupan sadržaj isparljivih organskih jedinjenja u određenim premazima (boje i lakovi) koji se nanose na zgrade, njihovu opremu i ugradne delove kao i u određenim sredstvima i premazima za reparaciju drumskih vozila ili njihovih delova pri popravljanju, konzervaciji ili dekoraciji van proizvodnih pogona.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) intermedijer jeste supstanca koja se proizvodi da bi se u hemijskom procesu sinteze (u daljem tekstu: sinteza) upotrebila za dobijanje druge supstance, a intermedijer može biti:
(1) neizolovani intermedijer je intermedijer koji se tokom sinteze ne uklanja iz opreme u kojoj se odvija sinteza (osim u slučaju uzorkovanja). Ova oprema uključuje reakcionu posudu i pripadajuću opremu kao i svu opremu kroz koju supstanca prolazi tokom kontinualnog ili šaržnog postupka, uključujući cevovod koji se koristi za prebacivanje iz jedne posude u drugu radi sprovođenja naredne faze sinteze, osim posuda za skladištenje i drugih posuda u kojima se supstanca čuva nakon proizvodnje;
(2) interno izolovani intermedijer je intermedijer koji ne ispunjava kriterijume neizolovanog intermedijera, a čija se proizvodnja kao i sinteza druge supstance iz tog intermedijera odvija na istoj lokaciji koju koristi jedno ili više pravnih lica;
(3) izolovani intermedijer koji se transportuje je intermedijer koji ne ispunjava kriterijume neizolovanog intermedijera i koji se prevozi između lokacija ili isporučuje na druge lokacije;
2) isparljivo organsko jedinjenje (Volatile organic compound, u daljem testu: VOC) jeste bilo koje organsko jedinjenje koje ima početnu tačku ključanja jednaku ili manju od 250°C na standardnom pritisku od 101,3 kPa;
3) VOC sadržaj jeste masa isparljivih organskih jedinjenja prikazana u gram/litru (g/l), koja ulazi u sastav smeše koja je pripremljena za korišćenje, osim mase isparljivih organskih jedinjenja u smeši koja hemijski reaguju u toku sušenja tako da učestvuju u formiranju filma premaza;
4) organsko jedinjenje jeste bilo koje jedinjenje koje se sastoji od ugljenika i jednog ili više drugih elemenata kao što su: vodonik, kiseonik, sumpor, fosfor, silicijum, azot ili halogeni elementi, osim oksida ugljenika, neorganskih karbonata i bikarbonata;
5) organski rastvarač jeste bilo koje isparljivo organsko jedinjenje, koje se koristi samostalno ili u kombinaciji sa drugim sredstvima za rastvaranje ili razređivanje sirovina, smeša, ili otpadnog materijala, a koristi se i kao sredstvo za čišćenje pri rastvaranju zagađujućih supstanci, kao disperziono sredstvo, kao sredstvo za regulaciju viskoznosti, kao surfaktant, kao omekšivač ili kao konzervans;
6) premaz jeste bilo koja smeša koja uključuje sve organske rastvarače ili smeše koje sadrže organske rastvarače, potrebne za njegovu primenu pri formiranju filma za dekorativne, zaštitne ili druge funkcionalne površinske efekte;
7) premaz na bazi vode (Water-borne coatings, u daljem tekstu: WB) jeste premaz čiji se viskozitet reguliše upotrebom vode;
8) premaz na bazi rastvarača (Solvent-borne coatings, u daljem tekstu: SB) jeste premaz čiji se viskozitet reguliše upotrebom organskih rastvarača;
9) film jeste neprekidan sloj premaza nastao kao rezultat jednog ili više slojeva premaza na podlozi;
10) ekstender ulja jesu procesna ulja ili ulja za omekšavanje koja se dodaju pri proizvodnji automobilskih guma ili drugih gumenih proizvoda;
11) Bay protons jesu određeni vodonikovi atomi (Bay Region Hydrogens) aromatskih jedinjenja, koji su pokazatelji aromatičnosti ekstender ulja;
12) reparacija označava popravku filma premaza sa zaštitnom i dekorativnom funkcijom koja se obavlja van industrijskih postrojenja;
13) masterbač (masterbatch) jeste koncentrat smeše pigmenata i aditiva koji se zagrevanjem inkapsulira u polimerni materijal, čijim se hlađenjem i sečenjem dobija granulat koji se koristi u proizvodnji plastike;
14) reaktivni rastvarač jeste organsko jedinjenje koje tokom procesa sušenja odnosno očvršćavanja reaguje sa drugim komponentama smeša i ulazi u sastav filma odnosno mase sredstava za reparaciju vozila;
15) lemljenje jeste proces spajanja korišćenjem legura i zagrevanjem na temperaturi iznad 450°C;
16) prvo stavljanje u promet jeste prvo dostavljanje hemikalije za distribuciju i korišćenje na tržištu Republike Srbije, sa ili bez naknade.
3. Ograničenja i zabrane proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja određenih opasnih supstanci, smeša ili proizvoda
Ograničenja i zabrane za određene opasne supstance, smeše ili proizvode dati su u Listi ograničenja i zabrana proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja određenih opasnih supstanci, smeša i proizvoda (u daljem tekstu: Lista ograničenja i zabrana).
Lista ograničenja i zabrana iz stava 1. ovog člana sadrži: redni broj ograničenja i zabrane; naziv supstance, grupe supstanci ili smeša, CAS broj i EC broj supstance; ograničenja ili zabrane (i to: opis ograničenja ili zabrane, izuzetke od propisanih odredbi, uslove za proizvodnju, stavljanje u promet i korišćenje hemikalija i proizvoda, kao i rokove od kada ograničenja i zabrane koje se iz tehničkih, socijalnih i ekonomskih razloga ne mogu odmah primeniti postaju obavezne za primenu).
Ako se ograničenja i zabrane iz člana 3. ovog pravilnika odnose na grupu supstanci koje su klasifikovane u određenu klasu opasnosti ili pripadaju istoj grupi jedinjenja, umesto naziva supstance, u Listi ograničenja i zabrana navedena je klasa opasnosti ili naziv grupe jedinjenja kojoj supstance pripadaju.
Pojedine supstance iz stava 1. ovog člana date su u Spisku supstanci koje su klasifikovane u određene klase opasnosti ili pripadaju istoj grupi jedinjenja (u daljem tekstu: Spisak supstanci).
Spisak supstanci sastoji se iz tabela koje se odnose na određenu klasu i kategoriju opasnosti i određeni redni broj ograničenja i zabrana (Tabele 1-7) ili na određenu grupu jedinjenja i određeni redni broj ograničenja i zabrana (Tabele 8 i 9), Listu metoda za testiranje azoboja (Tabela 10), Listu supstanci, maksimalne granične vrednosti koncentracije masenog udela u homogenim materijalima i redni broj ograničenja i zabrane (Tabela 11), Listu supstanci sa specifičnim graničnim koncentracijama i redni broj ograničenja i zabrane (Tabela 12) i Uslovi merenje formaldehida ispuštenog u vazduh u zatvorenom prostoru iz proizvoda (Tabela 13).
Tabele iz stava 1. ovog člana koje se odnose na određenu klasu i kategoriju opasnosti sadrže:
1) Tabele 1-6: hemijski naziv supstance (a gde je potrebno radi identifikacije supstance i njen bliži opis); indeks broj; EC broj; CAS broj i slovnu oznaku napomene koja bliže određuje supstancu na koju se odnosi ograničenje odnosno zabrana, a čije značenje je dato u propisu kojim se uređuje spisak klasifikovanih supstanci;
2) Tabela 7: hemijski naziv supstance, EC broj i CAS broj.
Tabele koje se odnose na određenu grupu jedinjenja (Tabele 8 i 9) sadrže: redni broj; hemijski naziv supstance ili smeše; indeks broj; EC broj i CAS broj.
Tabela 10. sadrži: redni broj; naslov standarda i oznaku standarda.
Tabela 11. sadrži: naziv supstance; indeks broj; EC broj; CAS broj i graničnu vrednost koncentracije masenog udela.
Tabela 12. sadrži naziv supstance; EC broj; CAS broj i graničnu vrednost koncentracije (prema masi).
Tabela 13. sadrži uslove za merenje koncentracije formaldehida u zatvorenom prostoru i u unutrašnjosti motornih vozila.
Ograničenja i zabrane iz člana 3. ovog pravilnika ne primenjuju se na supstance, smeše i proizvode ako se oni koriste u naučno-istraživačke svrhe ili kao referentni standardi u laboratorijskim ispitivanjima.
Lista ograničenja i zabrana iz člana 3. ovog pravilnika data je u Prilogu 1. Deo 1, a Spisak supstanci iz člana 4. ovog pravilnika dat je u Prilogu 1. Deo 2. ovog pravilnika.
Prilog 1. odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
4. Ograničenja i zabrane proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja dugotrajnih organskih zagađujućih supstanci
Ograničenja i zabrane za dugotrajne organske zagađujuće supstance (u daljem tekstu: POPs supstance) dati su u Listi ograničenja i zabrana POPs supstanci.
Lista iz stava 1. ovog člana data je u Prilogu 2. koji ovog pravilnika i sadrži: naziv supstance; CAS broj; EC broj i izuzetke i napomene.
Prilog 2. odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Izuzetno od člana 8. ovog pravilnika ograničenja i zabrane se ne primenjuju na POPs supstance koje se koriste u naučno-istraživačke svrhe ili kao referentni standardi u laboratorijskim ispitivanjima ili su prisutne kao nenamerno proizvedene zagađujuće supstance u supstancama, smešama ili proizvodima.
5. Ograničenja ukupnog sadržaja isparljivih organskih jedinjenja
Ograničenja ukupnog sadržaja isparljivih organskih jedinjenja (u daljem tekstu: VOC) u određenim premazima (boje i lakovi) koji se nanose na zgrade, njihovu opremu i ugradne delove, kao i u određenim sredstvima i premazima za reparaciju drumskih vozila ili njihovih delova pri popravljanju, konzervaciji ili dekoraciji van proizvodnih pogona data su u Listi A: maksimalno dozvoljene vrednosti sadržaja VOC u premazima (boje i lakovi) koji se nanose na zgrade, njihovu opremu i ugradne delove (u daljem tekstu: Lista A) i u Listi B: maksimalno dozvoljene vrednosti sadržaja VOC u sredstvima i premazima za reparaciju vozila (u daljem tekstu: Lista B).
Lista A sadrži: oznaku podkategorije; podkategoriju premaza; bazu premaza (premazi na bazi vode - WB i premazi na bazi organskih rastvarača - SB); maksimalno dozvoljene vrednosti sadržaja VOC u premazima pripremljenim za korišćenje izražene u g/l sa datumima početka primene ograničenja od 1. juna 2012. godine (Faza I) i od 1. decembra 2013. godine (Faza II).
Lista B sadrži: oznaku podkategorije; podkategoriju sredstva i premaza; vrstu sredstva i premaza; maksimalno dozvoljene vrednosti sadržaja VOC u sredstvima i premazima pripremljenim za korišćenje izražene u g/l sa datumom početka primene ograničenja od 1. juna 2012. godine.
Liste iz stava 1. ovog člana date su u Prilogu 3. Deo 1.
U Prilogu 3. Deo 2. date su definicije podkategorija premaza (boje i lakovi) koji se nanose na zgrade, njihovu opremu i ugradne delove i definicije podkategorija smeša (sredstava i premaza) koji se koriste za reparaciju drumskih vozila.
Prilog 3. odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Za svaki premaz i sredstvo iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika pripremljeno za korišćenje određuje se sadržaj VOC u okviru maksimalno dozvoljenih vrednosti sadržaja VOC datih u listama iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika.
U premazima koji sadrže manje od 15% VOC i koji ne sadrže reaktivne rastvarače, sadržaj VOC određuje se metodom SRPS ISO 11890-2.
U premazima koji sadrže jednako ili više od 15% VOC i koji ne sadrže reaktivne rastvarače, sadržaj VOC određuje se metodom SRPS ISO 11890-2 i SRPS ISO 11890-1.
Sadržaj VOC kada je u premazu prisutan reaktivni razređivač određuje se metodom SRPS H.C8.065.
Izuzetno od člana 10. ovog pravilnika ograničenja se ne primenjuju na aerosol i premaz koji se koristi samo u industrijskim postrojenjima.
Izuzetno od člana 10. ovog pravilnika za namene restauracije i održavanja zgrada i vozila označenih od strane nadležnih organa kao istorijske i kulturne vrednosti, ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine može dati saglasnost za prodaju i kupovinu u ograničenim količinama za premaze koji ne ispunjavaju zahteve date u Listama A i B ovog pravilnika.
Etiketa odnosno ambalaža za premaze (boje i lakovi) i sredstva i premaze za reparaciju drumskih vozila iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika, pored podataka utvrđenih propisom o klasifikaciji, pakovanju, obeležavanju i oglašavanju hemikalija sadrži i podatke o:
1) slovnoj oznaci Liste iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika;
2) podkategoriji premaza (boja i lakova) ili slovnoj oznaci te podkategorije napisanoj ćiriličkim ili latiničkim pismom po azbučnom ili abecednom redosledu;
3) podkategoriji sredstava i premaza za reparaciju vozila ili slovnoj oznaci te podkategorije napisanoj ćiriličkim ili latiničkim pismom po azbučnom ili abecednom redosledu;
4) maksimalno dozvoljenim vrednostima sadržaja VOC datim u listama iz člana 10. stav 1. ovog pravilnika;
5) ukupnom sadržaju VOC u smeši pripremljenoj za korišćenje određenom u skladu sa članom 11. ovog pravilnika.
Premazi (boje i lakovi) koji se nanose na zgrade, njihovu opremu i ugradne delove koji su proizvedeni pre datuma početka primene ograničenja iz člana 10. stav 2. ovog pravilnika mogu se stavljati u promet godinu dana od početka primene ovih ograničenja za Fazu II.
Supstance, smeše i proizvodi za koje su propisana ograničenja i zabrane mogu ostati u prometu najduže godinu dana od datuma navedenog u koloni Ograničenja i zabrane u Prilogu 1, Deo 1. - Lista ograničenja i zabrana.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o ograničenjima i zabranama proizvodnje, stavljanja u promet i korišćenja hemikalija koje predstavljaju neprihvatljiv rizik po zdravlje ljudi i životnu sredinu ("Službeni glasnik RS", br. 89/10, 71/11, 90/11 i 56/12).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
