NACRT ZAKONA O STOČARSTVU - Tekst propisa

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet uređivanja

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se: ciljevi u stočarstvu; subjekti u stočarstvu i njihovi organizacioni oblici; odgajivački ciljevi i sprovođenje odgajivačkih programa; kontrola produktivnosti i očuvanje osobina domaćih životinja; gajenje domaćih životinja; gajenje pčela; akvakultura; gajenje divljači; očuvanje genetičkih rezervi domaćih životinja i biološke raznovrsnosti u stočarstvu; proizvodi ribarstva, kao i druga pitanja od značaja za stočarstvo.

Odredbe ovog zakona odnose se na sledeće životinje: goveda; bivole; ovce; koze; konje; magarce; svinje; živinu; kuniće; pčele; gajenu divljač; ribe i druge vodene organizme, kao i druge životinje koje mogu da se gaje (u daljem tekstu: domaće životinje).

Odredbe ovog zakona ne odnose se na kućne ljubimce.

Značenje pojedinih izraza

Član 2.

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:

1) akvakultura jeste gajenje riba i drugih vodenih organizama korišćenjem tehnika kojima se povećava proizvodnja datih organizama iznad prirodnog kapaciteta životne sredine, ako organizmi ostaju u vlasništvu fizičkog ili pravnog lica tokom faze odgajivanja do faze ulova i uključujući fazu sakupljanja;

2) banka gena jeste institucionalizovano čuvanje genetičkog materijala (semena, jajnih ćelija, embriona, somatskih ćelija i drugog biološkog materijala) radi dugoročnog očuvanja genetičkih resursa domaćih životinja, a po potrebi može obuhvatati i kontrolisano gajenje životinja u živim populacijama;

3) biološka raznovrsnost u stočarstvu predstavlja deo ukupne biološke raznovrsnosti koji obuhvata genetičke resurse, vrste i rase domaćih životinja od značaja za poljoprivredu i ishranu;

4) biotehnologija u stočarstvu podrazumeva sve dozvoljene biotehnološke metode, odnosno postupke pri gajenju domaćih životinja;

5) biološki i genetički testovi jesu postupci za utvrđivanje genetičkog potencijala životinja i izvode se u skladu sa propisima, kao i odgajivačkim programima;

6) vlasnik domaćih životinja jeste pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice u čijem je vlasništvu domaća životinja;

7) veštačko osemenjavanje je pravovremeno, instrumentalno unošenje semena za veštačko osemenjavanje u ženske polne organe u cilju oplođenja i obavlja se kao stručni postupak u stočarstvu;

8) vrsta domaće životinje obuhvata sve domaće životinje istog roda koje su sličnih morfoloških i fizioloških osobina i koje međusobno parene daju neograničeno plodno potomstvo;

9) gajenje domaćih životinja jeste skup genetičkih i zootehničkih postupaka u cilju ispoljavanja proizvodnog potencijala domaćih životinja;

10) gajenje divljači podrazumeva gajenje divljači u objektima i ograđenim prostorima u cilju proizvodnje mesa i naseljavanja lovišta;

11) genetička rezerva domaćih životinja jeste minimalan broj priplodnih životinja oba pola i/ili količina genetičkog materijala (semena za veštačko osemenjavanje, jajnih ćelija, embriona, somatskih ćelija i drugog biološkog materijala), koji moraju biti obezbeđeni i održavani u skladu sa odgajivačkim programom radi očuvanja genetičkih resursa;

12) genetička varijabilnost jeste raznovrsnost gena unutar populacije;

13) genetička vrednost jeste merljiva nasledna karakteristika ili genetička specifičnost priplodne domaće životinje;

14) genetički materijal obuhvata priplodne domaće životinje oba pola, seme za veštačko osemenjavanje, jajne ćelije, embrione ili somatske ćelije;

15) glavni deo jeste deo matične knjige u koji se upisuju ili registruju priplodne domaće životinje čiste rase koje ispunjavaju uslove za upis sa podacima o svojim precima i, po potrebi, svojim genetičkim vrednostima;

16) ekološki normativ jeste dozvoljeno prisustvo domaćih životinja na određenom području pri njihovom gajenju, u cilju zaštite životne sredine;

17) etološki normativ podrazumeva ispunjavanje minimuma uslova koji obezbeđuju dobobit i karakteristično ponašanje domaćih životinja;

18) životinjski genetički resursi jesu rase, sojevi i linije domaćih životinja, kao i genetički materijal namenjen njihovom očuvanju i održivom korišćenju;

19) zootehničko uverenje jeste odgajivačko uverenje, potvrda ili komercijalna dokumentacija koja se izdaje na papiru ili u elektronskom obliku za priplodne domaće životinje i njihove reprodiktivne materijale i koja sadrže informacije o pedigreu, identifikaciju i, po mogućnosti, rezultate testiranja proizvodne sposobnosti ili procene genetičke vrednosti;

20) izvođač veštačkog osemenjavanja je svako pravno lice i preduzetnik koje je registrovano u Registar privrednih subjekata i koje je upisano u Registar pravnih lica i preduzetnika za obavljanje veterinarske delatnosti u skladu sa zakonima koji uređuju oblast zdravlja životinja;

21) klasa jeste horizontalna podela glavnog dela u koju se upisuju priplodne domaće životinje čiste rase prema svojim genetičkim vrednostima;

22) kontrolisano razmnožavanje domaćih životinja jeste osemenjavanje semenom za veštačko osemenjavanje kvalitetnih muških priplodnih grla i presađivanje oplođene jajne ćelije, prirodno parenje kvalitetnim, odnosno odabranim muškim priplodnim grlima, prirodno i veštačko leženje živine i prirodno i veštačko osemenjavanje pčela;

23) linija jeste genetički stabilna i jednoobrazna subpopulacija priplodnih životinja čiste rase i određene rase;

24) lokalno prilagođene rase jesu rase domaćih životinja koje su nastale na području Republike Srbije ili su se dugoročnim gajenjem i selekcijom prilagodile uslovima područja Republike Srbije;

25) matična knjiga jesu sve matične evidencije, datoteke ili nosači podataka koje vodi odgajivačko društvo koji se sastoje od glavnog dela i, ako odgajivačko društvo tako odluči, jednog ili više dodatnih delova za domaće životinje iste vrste koje ne ispunjavaju uslove za upis u glavni deo;

26) matica riba jeste polno zrela riba, bez obzira na pol;

27) nezakonit, neprijavljen i neregulisan ribolov ili “NNN ribolov” jesu ribolovne aktivnosti koje su nezakonite, neprijavljene ili neregulisane;

28) obeležavanje domaćih životinja jeste postupak označavanja domaćih životinja na trajan način, radi identifikacije, registracije i prikupljanja svih podataka u centralnu bazu podataka;

29) objekat za gajenje divljači predstavlja ograđeni prostor na poljoprivrednom ili drugom zemljištu sa pratećim objektima namenjenim za gajenje i reprodukciju divljači;

30) odgajivač je pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje je vlasnik domaće životinje, odnosno lice koje ima pravo čuvanja, gajenja, transporta i korišćenja domaće životinje;

31) odgajivačka organizacija jeste pravno lice čiji je osnovni cilj genetičko unapređenje domaće životinje sprovođenjem odgajivačkog programa;

32) odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase jesu sva udruženja odgajivača, odgajivačke organizacije, obrazovne ustanove i naučnoistraživačke organizacije čija je svrha sprovođenje odgajivačkog programa za priplodne domaće životinje čiste rase upisane u matične knjige koje oni vode ili uspostavljaju;

33) odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu jesu sva udruženja odgajivača, odgajivačke organizacije, odgajivačnice koje posluju u zatvorenim sistemima proizvodnje ili obrazovne ustanove i naučnoistraživačke organizacije čija je svrha sprovođenje odgajivačkog programa za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu registrovane u odgajivačke registre koje oni vode ili uspostavljaju;

34) odgajivački program jeste skup sistematskih radnji, uključujući upisivanje, selekciju, odgoj i razmenu priplodnih domaćih životinja i njihovih reprodiktivnih materijala, osmišljen i sproveden kako bi se očuvale ili poboljšale željene fenotipske i/ili genotipske osobine u ciljnoj priplodnoj populaciji;

35) odgajivačnica za hibridne priplodne svinje koje posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje jeste pravno lice sa odgajivačkim programom u kom ne učestvuju odgajivači ili učestvuje ograničen broj odgajivača koji su u pogledu te odgajivačnice obavezani da od nje prihvataju isporuku hibridnih priplodnih svinja ili da joj isporučuju hibridne priplodne svinje;

36) parenje u srodstvu jeste parenje domaćih životinja koje imaju poznatog zajedničkog pretka;

37) pedigre jeste dokument o poreklu, proizvodnim osobinama i genetičkim vrednostima kvalitetne priplodne domaće životinje;

38) plotkinja jeste ocenjena i odabrana domaća životinja ženskog pola koja ispunjava propisane uslove iz odgajivačkog programa;

39) područje za selekciju pčela i matica jeste teritorija na kojoj važe posebni uslovi za držanje i gajenje pčela;

40) priplodna životinja jeste priplodna domaća životinje čiste rase ili hibridna priplodna svinja, odnosno živina;

41) priplodna vrednost jeste procena očekivanog efekta genotipa priplodne domaće životinje na datu karakteristiku kod njenih potomaka;

42) priplodnjak jeste ocenjena i odabrana domaća životinja muškog pola koja ispunjava propisane uslove iz odgajivačkog programa;

43) provenijenca jeste trgovačko ime za priplodnu živinu koju je selekcioner držao u zatvorenom jatu i vršio selekciju tokom pet generacija. Krajnji hibrid takođe ima to ime;

44) priplodna domaća životinja čiste rase jeste domaća životinja koja se upisuje ili registruje i koja ispunjava uslove za upis u odgovarajući deo matične knjige;

45) proizvodi ribarstva jesu svi proizvodi obuhvaćeni glavom tri i tarifnim brojevima 1604 i 1605 u skladu sa propisom kojim se uređuje usklađivanje nomenklature carinske tarife;

46) pčelinja matica jeste jedina reproduktivno sposobna ženka u pčelinjoj zajednici;

47) pčelinje društvo jesu medonosne pčele, matica i trutovi smešteni u košnici sa pripadajućim saćem tokom proizvodne sezone;

48) pčelinjak jeste skup pčelinjih društava smeštenih u košnicama postavljenim na slobodnom prostoru, odnosno u posebno stabilnom ili montažnom objektu, a može biti ugrađen i u vozilo za prevoz, kao i postavljen na ili u to vozilo;

49) pčelinja paša jesu medonosne biljke sa kojih pčele sakupljaju nektar, polen i smolaste materije, kao i sokovi sa živih delova biljaka, ili ekskreti insekata koji se hrane sišući sokove sa živih delova biljaka, koje pčele sakupljaju, prerađuju i dodaju sopstvene specifične supstance, dehidriraju i odlažu u ćelije saća do sazrevanja;

50) rasa jeste populacija domaćih životinja koja je dovoljno ujednačena da bi jedna ili više grupa odgajivača koje su se dogovorile da upisuju te životinje u matične knjige sa podacima o njihovim poznatim precima u svrhu reprodukovanja njihovih nasleđenih karakteristika razmnožavanjem, razmenom i selekcijom u okviru odgajivačkog programa, smatrale da se razlikuje od drugih domaćih životinja iste vrste;

51) reproduktivni materijal jesu seme, jajne ćelije i embrioni, kao i matičnjaci pčela, prikupljeni ili proizvedeni od kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u svrhu asistirane reprodukcije;

52) sparivalište pčelinjih matica jeste mesto koje odgovara biološkim zahtevima za oplodnju matica;

53) testiranje domaćih životinja jeste primena propisanih metoda i postupaka sa ciljem ispitivanja ispoljenosti pojedinih osobina domaćih životinja, odnosno kontrole produktivnosti domaćih životinja;

54) transgene životinje jesu domaće životinje kod kojih je trajno promenjen njihov genom dodavanjem, oduzimanjem ili zamenom određenih gena, odnosno delova DNK;

55) ugrožena rasa jeste lokalna rasa domaćih životinja koja je naučno klasifikovana kao ugrožena, genetički prilagođena jednom ili više tradicionalnih sistema proizvodnje i/ili životnim sredinama, čija je ugroženost utvrđena sistemskim praćenjem od strane relevantnog tela u skladu sa kriterijumima definisanim međunarodnim aktima;

56) odgajivački registar jesu sve datoteke ili nosači podataka koje vodi odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu u koje se hibridne priplodne svinje, odnosno živina registruju sa podacima o svojim precima;

57) farma divljači jeste ograđeni ili zatvoreni objekat u kojem se gaji posebnom tehnologijom jedna vrsta divljači radi prometa proizvodima životinjskog porekla, kao i dalje reprodukcije;

58) hibrid je individua dobijena ukrštanjem domaćih životinja različitih vrsta, rasa ili linija;

59) hibridna priplodna svinja jeste domaća životinja vrste svinja registrovana u odgajivački registar, koja je proizvedena namernim ukrštanjem ili se koristi za namerno ukrštanje između:

(1) priplodnih svinja čiste rase različitih rasa ili linija,

(2) priplodnih svinja koje su same rezultat ukrštanja (hibrida) između različitih rasa ili linija ili

(3) priplodnih svinja koje pripadaju jednoj od dveju kategorija navedenih u podtač. (1) ili (2).

Ciljevi u stočarstvu

Član 3.

Ciljevi u stočarstvu jesu:

1) poboljšanje, odnosno očuvanje osobina domaćih životinja vodeći računa o njihovoj vitalnosti;

2) očuvanje genetičke varijabilnosti i biološke raznovrsnosti u stočarstvu;

3) proizvodnja dovoljnih količina kvalitetnih stočarskih proizvoda;

4) obezbeđivanje odgovarajuće ishrane za svaku vrstu domaćih životinja;

5) očuvanje lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja;

6) sprečavanje negativnih posledica gajenja domaćih životinja u srodstvu;

7) sprovođenje zoohigijenskih i etoloških normativa u gajenju domaćih životinja;

8) gajenje domaćih životinja uz poštovanje ekoloških normativa;

9) ostvarivanje prava i dužnosti subjekata u stočarstvu;

10) izvođenje stručnih zootehničkih poslova;

11) primena rezultata naučnoistraživačkog, stručnog, obrazovnog i savetodavnog rada u stočarstvu;

12) identifikacija, obeležavanje i registracija domaćih životinja.

Ciljevi u stočarstvu iz stava 1. ovog člana ostvaruju se sprovođenjem odgajivačkih programa, kao i obavljanjem drugih poslova u stočarstvu, u skladu sa ovim zakonom.

Načelo nediskriminacije

Član 4.

Uređivanje odnosa u oblasti stočarstva zasniva se na načelu nediskriminacije - upis u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja omogućiti za svaku domaću životinju koja ispunjava uslove za upis, na zahtev odgajivača, odnosno vlasnika domaće životinje. Svaki odgajivač ima pravo da postane član odgajivačke organizacije, odnosno da učestvuje u sprovođenju odgajivačkog programa, ako gaji priplodne domaće životinje na području rada odgajivačke organizacije i ako je saglasan da učestvuje u realizaciji odgajivačkog programa.

II. SUBJEKTI U STOČARSTVU I NjIHOVI ORGANIZACIONI OBLICI

Vrste subjekata

Član 5.

Subjekti u stočarstvu su:

1) odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase;

2) odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu i

3) odgajivači.

Obavljanje poslova u stočarstvu subjektima u stočarstvu i njihovim organizacionim oblicima, na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja, obezbeđuje Republika Srbija preko ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo).

Pravna lica koja obavljaju poslove u stočarstvu

Član 6.

Poslove u stočarstvu mogu da obavljaju pravna lica iz člana 5. stav 1. tač. 1) i 2) ovog zakona, odnosno pravna lica koja su registrovana u Registru privrednih subjekata, odnosno u drugom odgovarajućem registru propisanom posebnim propisom i koja su upisana u Registar odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu (u daljem tekstu: Registar).

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, u zavisnosti od vrste, odnosno rase domaćih životinja, može se sastojati od:

1) glavne odgajivačke organizacije;

2) regionalne odgajivačke organizacije;

3) osnovne odgajivačke organizacije;

4) organizacije sa posebnim ovlašćenjima.

Osnivačkim aktom odnosno statutom odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase kao privrednog subjekta, određuje se sastav tog društva, odnosno pored glavne odgajivačke organizacije koja/e od organizacija iz stava 1. tač. 2) - 4) ulazi u njen sastav.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu može se sastojati od:

1) odgajivačke organizacije;

2) organizacije sa posebnim ovlašćenjima;

3) odgajivačnice za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje.

Osnivačkim aktom odnosno statutom odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu kao privrednog subjekta, određuje se sastav tog društva, odnosno da li se ovo odgajivačko društvo sastoji od odgajivačke organizacije i odgajivačnice za hibridne priplodne svinje koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje ili se odgajivačnica za hibridne priplodne svinje koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje osniva kao odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje.

1. Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase Glavna odgajivačka organizacija

Član 7.

Glavna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi glavni odgajivački program, koji rešenjem odobrava Ministarstvo.

Pri sprovođenju glavnog odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, glavna odgajivačka organizacija, u zavisnosti od vrste, odnosno rase domaćih životinja, obavlja sledeće poslove:

1) vodi glavnu matičnu evidenciju po vrstama, odnosno rasama domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije;

2) izdaje pedigre i uverenje o poreklu i druge zootehničke dokumente i vodi evidenciju o njima;

3) vrši procenu genetičke vrednosti i rangiranje domaćih životinja;

4) vrši procenu priplodne vrednosti domaćih životinja;

5) daje saglasnost za korišćenje i distribuciju semena za veštačko osemenjavanje priplodnjaka;

6) izrađuje plan korišćenja kvalitetnih priplodnih pčelinjih matica majki;

7) vodi evidenciju odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima koje sprovode glavni odgajivački program;

8) vodi evidenciju odgajivača kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;

9) predlaže priznavanje novostvorenih rasa, linija i hibrida domaćih životinja;

10) izrađuje stručna uputstva za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa;

11) kontroliše rad odgajivačkih organizacija koje sprovode odgajivački program u okviru odgajivačkog društva;

12) može da radi i superkontrolu mlečnosti;

13) u zavisnosti od vrste, odnosno rase ili hibrida domaćih životinja, obavlja svoje poslove samostalno ili za određene poslove angažuje regionalnu, odnosno osnovnu odgajivačku organizaciju ili organizaciju sa posebnim ovlašćenjima.

Glavna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:

1) potreban broj stručnjaka, i to za govedarstvo, svinjarstvo, ovčarstvo, kozarstvo i kopitare najmanje dva doktora biotehničkih nauka - odsek zootehnika, stočarstvo ili agronomija, izborom u zvanje u naučnoj oblasti ili priznatim naučnim rezultatima i radnim iskustvom u oblasti odgajivanja i selekcije goveda, svinja, ovaca, koza i kopitara od najmanje pet godina (ili u sastavu odgajivačkog društva organizacija za selekciju i procenu oplemenjivačkih vrednosti), odnosno najmanje jedan doktor biotehničkih nauka - odsek zootehnika, stočarstvo ili agronomija sa radnim iskustvom od najmanje tri godine, za ostale vrste domaćih životinja;

2) u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnim vremenom najmanje jedno lice za vođenje glavne matične evidencije, koje ima stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti biotehničke nauke - odsek stočarstvo, animalna proizvodnja ili zootehnika (diplomirani inženjer poljoprivrede, master inženjer poljoprivrede, specijalista inženjer poljoprivrede, specijalista strukovni inženjer poljoprivrede) na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu;

3) odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Regionalna odgajivačka organizacija

Član 8.

Regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program na svojoj teritoriji, po dobijanju saglasnosti glavne odgajivačke organizacije.

U sprovođenju odgajivačkog programa iz stava 1. ovog člana, regionalna odgajivačka organizacija obavlja sledeće poslove:

1) vrši odabiranje domaćih životinja;

2) kontroliše podatke iz osnovne matične evidencije dobijene od osnovne odgajivačke organizacije i dostavlja ih glavnoj odgajivačkoj organizaciji;

3) vrši linearnu ocenu i superkontrolu mlečnosti radi sprovođenja odgajivačkog programa.

Regionalna odgajivačka organizacija može da obavlja poslove iz stava 2. ovog člana ako ima:

1) u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnim vremenom na poslovima selekcije domaćih životinja odgovarajući broj stručnjaka, a najmanje dva lica koja imaju stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti biotehničke nauke - odsek stočarstvo, animalna proizvodnja ili zootehnika (diplomirani inženjer poljoprivrede, master inženjer poljoprivrede, specijalista inženjer poljoprivrede, specijalista strukovni inženjer poljoprivrede) na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, od kojih jedan sa najmanje dve godine radnog iskustva u struci i položenim stručnim ispitom;

2) odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Osnovna odgajivačka organizacija

Član 9.

Osnovna odgajivačka organizacija dužna je da izradi i sprovodi osnovni odgajivački program u skladu sa glavnim odgajivačkim programom.

U sprovođenju osnovnog odgajivačkog programa, osnovna odgajivačka organizacija može da obavlja sledeće poslove:

1) učestvuje u odabiranju domaćih životinja;

2) vrši obeležavanje domaćih životinja;

3) vodi osnovnu matičnu evidenciju i podatke dostavlja regionalnoj odgajivačkoj organizaciji i glavnoj odgajivačkoj organizaciji;

4) vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja nad najmanjim brojem domaćih životinja koji omogućava pravilno izvođenje odgajivačkog programa;

5) vrši linearnu ocenu priplodnih grla domaćih životinja prema međunarodno priznatim metodama.

Osnovna odgajivačka organizacija poslove iz st. 1. i 2. ovog člana može da obavlja ako ima:

1) u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnim vremenom na poslovima gajenja domaćih životinja najmanje jedno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti biotehničke nauke - odsek stočarstvo, animalna proizvodnja ili zootehnika (diplomirani inženjer poljoprivrede, master inženjer poljoprivrede, specijalista inženjer poljoprivrede, specijalista strukovni inženjer poljoprivrede) na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, odnosno na studijama u trajanju do tri godine na osnovnim strukovnim, odnosno osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova iz oblasti stočarstva ili zootehnike.

2) odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar) bliže propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i uređaja za odgajivačke organizacije iz čl. 7 - 9. ovog zakona.

Organizacije sa posebnim ovlašćenjima

Član 10.

Organizacije sa posebnim ovlašćenjima jesu:

1) centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje koji gaji potreban broj priplodnjaka za dobijanje i promet semena za veštačko osemenjavanje radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa;

2) testna stanica koja vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa i druga testiranja, u skladu sa ovim zakonom;

3) laboratorija za ispitivanje kvaliteta sirovog mleka koja vrši poslove ispitivanja kvaliteta sirovog mleka domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa;

4) laboratorija za molekularno-genetičke testove koja vrši molekularno-genetičke testove radi sprovođenja odgajivačkog programa;

5) organizacija za sakupljanje, dobijanje i presađivanje embriona koja vrši poslove sabiranja, dobijanja i presađivanja embriona radi sprovođenja odgajivačkog programa;

6) centar za selekciju pčelinjih matica koji vrši merenje, testiranje, ocenjivanje osobina i kontrolisanu oplodnju matica majki za potrebe selekcijskog programa iz pčelarstva, kao i gajenje i promet priplodnog materijala pčela, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu priplodnih domaćih životinja;

7) inkubatorska stanica koja vrši proizvodnju živine u inkubatoru radi sprovođenja odgajivačkog programa;

8) odgajivalište matica riba, mlađi i oplođene ikre koje vrši gajenje i promet priplodnog materijala, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu i rasu domaćih životinja;

9) distributivni centar za promet reproduktivnog materijala koji vrši poslove skladištenja i prometa semena za veštačko osemenjavanje domaćih životinja radi sprovođenja odgajivačkog programa;

10) centar za gajenje i selekciju divljači koji vrši merenje, testiranje, ocenjivanje osobina određene vrste divljači za potrebe selekcijskog programa iz gajenja divljači, kao i gajenje i promet reprodiktivnog materijala divljači, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu priplodnih životinja i

11) centar za selekciju i procenu priplodnih vrednosti učestvuje u sprovođenju odgajivačkog programa i radi procenu priplodne vrednosti.

Organizacije sa posebnim ovlašćenjima sprovode poslove predviđene glavnim odgajivačkim programom po dobijanju saglasnosti glavne odgajivačke organizacije.

Organizacije iz stava 1. ovog člana obavljaju svoje poslove ako ispunjavaju uslove u pogledu stručnog kadra, objekata, opreme i uređaja.

Ministar bliže propisuje uslove u pogledu stručnog kadra, objekata, opreme i uređaja organizacija iz stava 1. tač. 2) do 11) ovog člana, kao i za objekte, opremu i uređaje organizacija iz stava 1. tačka 1) ovog člana.

2. Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu Pojam i poslovi odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje,

odnosno živinu

Član 11.

U svrhu sprovođenja odgajivačkog programa za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu registrovane u odgajivačke registre koje oni vode ili uspostavljaju, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu ili odgajivačnica za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje može podneti zahtev Ministarstvu da ih prizna kao odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu dužno je da izradi i sprovodi glavni odgajivački program, koji rešenjem odobrava Ministarstvo.

U sprovođenju glavnog odgajivačkog programa iz stava 2. ovog člana, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu obavlja sledeće poslove:

1) vodi glavnu matičnu evidenciju;

2) vrši obeležavanje domaćih životinja;

3) izdaje pedigre i uverenje o poreklu hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine i druge zootehničke dokumente i vodi evidenciju o njima;

4) vrši procenu genetičke vrednosti i rangiranje hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine;

5) vrši procenu priplodne vrednosti hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine;

6) odobrava za korišćenje u priplodu i proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje kvalitetnih priplodnjaka;

7) vodi evidenciju učesnika u sprovođenju glavnog odgajivačkog programa;

8) vodi evidenciju odgajivača kvalitetnih hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine;

9) predlaže priznanje novostvorenih rasa, linija i hibrida;

10) izrađuje stručna uputstva za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa i

11) kontroliše rad na sprovođenju odgajivačkog programa svih učesnika koji sprovode glavni odgajivački program.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu poslove iz st. 2 i 3. ovog člana može da obavlja ako ima:

1) potreban broj stručnjaka, i to najmanje dva doktora biotehničkih nauka - odsek zootehnika, stočarstvo ili agronomija, od kojih jedan sa izborom u zvanje u naučnoj oblasti ili priznatim naučnim rezultatima i radnim iskustvom u oblasti odgajivanja i selekcije svinja od najmanje pet godina (ili u sastavu odgajivačkog društva organizaciju za selekciju i procenu oplemenjivačkih vrednosti), odnosno najmanje jedan doktor biotehničkih nauka - odsek zootehnika, stočarstvo ili agronomija sa radnim iskustvom od najmanje tri godine, za živinu;

3) odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Vrste, upis i sadržina matične knjige i registra domaćih životinja

Član 12.

Domaće životinje mogu da se upišu u matičnu knjigu, odnosno u registar, i to:

1) glavnu matičnu knjigu domaćih životinja;

2) matičnu knjigu lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja o poreklu rase;

3) registar matičnih jata živine;

4) registar matica pčela poznatog porekla;

5) registar gajene divljači po vrstama.

Matična knjiga, odnosno registar sadrži naročito podatke o:

1) vrsti, rasi, hibridu i poreklu domaćih životinja;

2) identifikaciji grla;

3) datumu rođenja domaćih životinja;

4) imenu i prezimenu, odnosno nazivu odgajivača i adresi, odnosno sedištu odgajivača.

Matičnu knjigu, odnosno registar iz stava 1. ovog člana vodi glavna odgajivačka organizacija.

Ministar bliže propisuje uslove za upis domaćih životinja u matičnu knjigu, odnosno u registar, sadržinu i način vođenja matične knjige, odnosno registra.

Struktura matičnih knjiga

Član 13.

Matične knjige se sastoje od glavnog dela i po potrebi, odnosno ako je to predviđeno glavnim odgajivačkim programom, jednog ili više dodatnih delova.

Ako je glavna odgajivačka organizacija utvrdila različite kriterijume ili postupke za upis priplodnih domaćih životinja čiste rase u različite klase, ta odgajivačka organizacija može podeliti glavni deo matičnih knjiga na klase:

1) prema genetičkim vrednostima tih domaćih životinja i dalje podeliti te klase prema njihovoj starosti ili polu ili

2) prema starosti ili polu tih domaćih životinja, pod uslovom da su te klase takođe dalje podeljene prema njihovim genetičkim vrednostima.

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase može zahtevati da se priplodna domaća životinja čiste rase podvrgne testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti pre njenog upisa u određenu klasu glavnog dela.

Ako su glavnim odgajivačkim programom utvrđeni uslovi za upis u glavni deo matične knjige, glavna odgajivačka organizacija koje sprovodi taj odgajivački program, na zahtev odgajivača utvrđuje, u tom glavnom delu, najmanje jednu klasu za upis priplodnih domaćih životinja čiste rase koje ispunjavaju neophodne uslove. Glavna odgajivačka organizacija može utvrditi jedan ili više dodatnih delova u matičnoj knjizi za domaće životinje iste vrste koje ne ispunjavaju uslove za upis u glavni deo, pod uslovom da pravila utvrđena u glavnom odgajivačkim programu dozvoljavaju da se potomci tih domaćih životinja upisuju u glavni deo.

Ministar bliže propisuje uslove za upis priplodnih domaćih životinja čiste rase u glavni i dodatne delove matične knjige.

Izdavanje zootehničkih uverenja

Član 14.

Ako odgajivač koji učestvuje u glavnom odgajivačkom programu koji je odobren zahteva zootehnička uverenja za svoje priplodne domaće životinje ili njihove reproduktivne materijale, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi taj odgajivački program izdaje ta uverenja.

Ministar bliže propisuje uslove za izdavanje, sadržinu i format zootehničkih uverenja.

3. Naučno-stručni savet za stočarstvo

Osnivanje Naučno-stručnog saveta za stočarstvo

Član 15.

Radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti stočarstva, ministar, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu - Naučno-stručni savet za stočarstvo (u daljem tekstu: Naučno-stručni savet).

Poslovi Naučno-stručnog saveta

Član 16.

Naučno-stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa:

1) propisima kojima se uređuje oblast stočarstva;

2) predlozima dugoročnih razvojnih programa iz oblasti stočarstva;

3) predlozima mera poljoprivredne politike iz oblasti stočarstva;

4) listom lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja i ugroženih rasa i

5) drugim značajnim pitanjima iz oblasti stočarstva.

III. REGISTAR

Subjekti koji se upisuju u Registar

Član 17.

U Registar se upisuju pravna lica i to:

1) odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i

2) odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

U Registar se ne upisuju odgajivači.

Način upisa u Registar

Član 18.

Upis u Registar vrši se na osnovu zahteva koji pravno lice iz člana 17. stav 1. ovog zakona podnosi Ministarstvu.

Pravno lice iz člana 17. stav 1. ovog zakona upisuje se u Registar ako ispunjava uslove u pogledu odgovarajućeg objekata, opreme i uređaja, kao i u pogledu stručnog kadra, u skladu sa ovim zakonom.

Ministar donosi rešenje o upisu u Registar, u roku od 60 dana od dana podnošenja zahteva za upis u Registar.

Rešenje ministra iz stava 3. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.

Rešenjem iz stava 3. ovog člana utvrđuje se oblast rada u stočarstvu po vrstama domaćih životinja, izdaje se na period od pet godina i može se obnoviti.

Zahtev za obnovu rešenja podnosi se najkasnije u roku od 90 dana pre isteka roka važenja rešenja.

Pravno lice koje je upisano u Registar dužno je da obavesti Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar.

Ministar propisuje sadržinu i obrazac zahteva iz stava 1. ovog člana i uslove u pogledu odgovarajućeg objekta, opreme i uređaja iz stava 2. ovog člana.

Sadržina i način vođenja Registra

Član 19.

Registar se vodi u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.

Vođenje, održavanje i zaštita podataka u Registru obezbeđuje se odgovarajućim programom i različitim nivoima pristupa podacima.

Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra, kao i način objavljivanja podataka iz registra.

Brisanje iz Registra

Član 20.

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu briše se iz Registra ako:

1) donese odluku o prestanku obavljanja određene delatnosti za koju je upisano u Registar;

2) se utvrdi da više ne ispunjava uslove za upis u Registar;

3) ne sprovodi glavni odgajivački program;

4) po isteku roka iz člana 18. stav 6. ovog zakona, nije izdato novo rešenje.

Brisanje iz Registra vrši se na osnovu rešenja koje donosi Ministar donosi rešenje o brisanju iz Registra u roku od 60 dana od dana ispunjenja uslova za brisanje iz Registra.

Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.

IV. ODGAJIVAČKI CILjEVI I SPROVOĐENjE ODGAJIVAČKIH PROGRAMA

Odgajivački ciljevi

Član 21.

Osnovni odgajivački ciljevi su povećanje produktivnosti domaćih životinja, izmena i poboljšanje rasnog sastava, kao i sprečavanje smanjenja brojnog stanja domaćih životinja.

Odgajivački ciljevi u stočarstvu detaljnije se utvrđuju glavnim odgajivačkim programom.

Mere za postizanje ciljeva iz glavnog odgajivačkog programa

Član 22.

Mere za postizanje ciljeva iz glavnog odgajivačkog programa su:

1) kontrola produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;

2) odabiranje i proizvodnja priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;

3) proizvodnja kvalitetne hrane za domaće životinje;

4) odabiranje i korišćenje kvalitetnih muških i ženskih priplodnih domaćih životinja za proizvodnju;

5) ispitivanje prenošenja osobina na potomstvo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja;

6) vođenje matične evidencije domaćih životinja;

7) proizvodnja i uvođenje u proizvodnju drugih rasa i novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja;

8) druge odgajivačke i zootehničke mere.

Dugoročni program mera za sprovođenje odgajivačkog programa

Član 23.

Mere iz člana 22. ovog zakona utvrđuju se Dugoročnim programom mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji donosi Vlada za period od pet godina.

Program iz stava 1. ovog člana sadrži mere odabiranja i korišćenja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, uvođenja u proizvodnju i širenja drugih novostvorenih rasa i hibrida domaćih životinja, ispitivanja prenošenja osobina na potomstvo, kontrole produktivnosti priplodnih i kvalitetnih priplodnih domaćih životinja i kontrolisanog razmnožavanja domaćih životinja po vrstama i rasama u Republici Srbiji, kao i visinu i izvore sredstava za sprovođenje programa.

Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa

Član 24.

Za sprovođenje Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa Vlada donosi Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji sadrži obim i vrstu mera za pojedine vrste domaćih životinja, obim sredstava za sprovođenje mera, kao i način raspodele sredstava za tu godinu.

Glavni odgajivački program

Član 25.

Glavnim odgajivačkim programom, koji donosi glavna odgajivačka organizacija i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, utvrđuju se odgajivački ciljevi, veličina populacije, odgajivačke metode i selekcijski program, program banke gena, razvojni i istraživački zadaci za potrebe povećanja efikasnosti izvođenja programa i uslovi za uspešnije gajenje domaćih životinja.

Glavnim odgajivačkim programom iz stava 1. ovog člana obezbeđuje se širenje genetičkog napretka i poboljšanje kvaliteta stočarskih proizvoda, u skladu sa zootehničkim standardima.

Za svaku vrstu, odnosno rasu domaćih životinja koje su od značaja za stočarstvo donosi se glavni odgajivački program.

Odobravanje glavnog odgajivačkog programa

Član 26.

Glavni odgajivački program odobrava Ministarstvo, pod uslovom da:

1) ima jedan ili više sledećih ciljeva:

(1) u slučaju priplodnih domaćih životinja čiste rase:

- poboljšanje rase,

- očuvanje rase,

- stvaranje nove rase,

- obnova rase;

(2) u slučaju hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine:

- poboljšanje rase, linije ili ukrštanja,

- stvaranje nove rase, linije ili ukrštanja;

2) detaljno opisuje ciljeve selekcije i odgajivačke ciljeve;

3) ispunjava druge dodatne zahteve.

Ministar bliže propisuje dodatne uslove za odobravanje glavnog odgajivačkog programa.

Osnovni odgajivački program

Član 27.

Osnovna odgajivačka organizacija donosi osnovni odgajivački program koji mora biti u skladu sa odobrenim glavnim odgajivačkim programom.

Usklađenost osnovnog odgajivačkog programa sa odobrenim glavnim odgajivačkim programom utvrđuje glavna odgajivačka organizacija.

Prava odgajivača koji učestvuju u odgajivačkim programima

Član 28.

Odgajivači imaju pravo da učestvuju u odobrenom glavnom odgajivačkom programu pod uslovom:

1) da se njihove priplodne domaće životinje odgajaju na gazdinstvima koja se nalaze na geografskoj teritoriji tog odgajivačkog programa;

2) da njihove priplodne domaće životinje, u slučaju priplodnih domaćih životinja čiste rase, pripadaju rasi, ili u slučaju hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine, rasi, liniji ili ukrštanju, obuhvaćenim tim odgajivačkim programom.

Odgajivači koji učestvuju u odgajivačkom programu iz stava 1. ovog člana imaju pravo da:

1) upisuju svoje priplodne domaće životinje čiste rase u glavni deo matične knjige koju je odgajivačko društvo uspostavilo za tu rasu;

2) upisuju svoje domaće životinje u dodatni deo matične knjige koju je odgajivačko društvo uspostavilo za tu rasu;

3) registruju svoje hibridne priplodne svinje, odnosno živinu u odgajivački registar koji je odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu uspostavilo za rasu, liniju ili ukrštanje;

4) učestvuju u testiranju proizvodne sposobnosti i proceni genetičke vrednosti;

5) dobiju zootehničko uverenje;

6) na zahtev, dobiju ažurirane rezultate testiranja proizvodne sposobnosti i procene genetičke vrednosti za svoje priplodne domaće životinje, ako su ti rezultati dostupni;

7) imaju pristup svim ostalim uslugama koje odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi taj odgajivački program, pruža u vezi sa tim odgajivačkim programom.

Pored prava utvrđenih u st. 1. i 2. ovog člana, ako pravila odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačkog društvo za hibridne priplodne svinje i živinu predviđaju članstvo, odgajivači imaju pravo i da:

1) da postanu članovi tog odgajivačkog društva i

2) da učestvuju u utvrđivanju i razvoju glavnog odgajivačkog programa.

Prava i obaveze odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu Član 29.

Odgajivačka društva za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačka društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu čiji su glavni odgajivački programi odobreni, imaju pravo da samostalno određuju i sprovode te odgajivačke programe.

Odgajivačka društva za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačka društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu imaju pravo da isključe odgajivače iz učešća u odgajivačkom programu ako ti odgajivači ne postupaju u skladu sa pravilima tog odgajivačkog programa ili ne ispunjavaju obaveze utvrđene u ugovoru zaključenim sa odgajivačkim društvom za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačkim društvom za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Kontrola sprovođenja odgajivačkog programa

Član 30.

Kontrolu sprovođenja svih odgajivačkih programa vrši Ministarstvo.

Pri vršenju kontrole iz stava 1. ovog člana Ministarstvo može zahtevati od odgajivačkih organizacija i odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu objašnjenja i podatke potrebne za sprovođenje odgajivačkog programa i ima pravo uvida u dokumentaciju koja se odnosi na odgajivački program.

Glavna odgajivačka organizacija i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu dužni su da Ministarstvu dostave izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa za proteklu kalendarsku godinu, najkasnije do isteka prvog tromesečja tekuće godine.

V. KONTROLA PRODUKTIVNOSTI I OČUVANjE OSOBINA DOMAĆIH ŽIVOTINjA

Prihvatanje priplodnih domaćih životinja čiste rase i njihovih reproduktivnih materijala za odgoj

Član 31.

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase koje sprovodi odobren glavni odgajivački program za rasu prihvata:

1) za prirodno parenje, sve priplodne domaće životinje čiste rase te rase, na način kako je određeno odgajivačkim programom;

2) za veštačko osemenjavanje, seme prikupljeno od priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste goveda koje su podvrgnute proceni genetičke vrednosti;

3) za veštačko osemenjavanje, seme prikupljeno od priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste svinja, ovaca ili koza koje su podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

4) za veštačko osemenjavanje, seme prikupljeno od čistokrvnih priplodnih domaćih životinja vrste kopitara koje su, ako se to zahteva odgajivačkim programom, podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

5) za transfer embriona, jajne ćelije prikupljene i upotrebljene za in vitro proizvodnju embriona i embriona dobijenih in vivo začetih upotrebom semena iz tač. 2) ili 3) ovog stava, pod uslovom da su te jajne ćelije i embrioni prikupljeni od priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste goveda, svinja, ovaca ili koza koje su podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

6) za transfer embriona, jajne ćelije prikupljene i upotrebljene za in vitro proizvodnju embriona i embriona dobijenih in vivo začetih upotrebom semena iz tačke 4) ovog stava, pod uslovom da su te jajne ćelije i embrioni prikupljeni od priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste kopitara koje su podvrgnute, ako se to zahteva odgajivačkim programom, testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

7) za testiranje muških grla priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste goveda, svinja, ovaca i koza, seme prikupljeno od priplodnih domaćih životinja čiste rase koje nisu podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti pod uslovom da se seme koristi isključivo u svrhu testiranja tih muških grla u okviru ograničenja količine koja su neophodna da bi se tom odgajivačkom društvu omogućilo da sprovede takve testove.

U slučaju priplodnih domaćih životinja čiste rase vrste kopitara, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase može izuzetno zabraniti ili ograničiti upotrebu jedne ili više tehnika reprodukcije iz stava 1. ovog člana ili upotrebu priplodnih životinja čiste rase za jednu ili više tih tehnika reprodukcije, uključujući upotrebu njihovih reproduktivnih materijala, pod uslovom da su ta zabrana ili ograničenje navedeni u njegovom odobrenom glavnom odgajivačkom programu.

Sve zabrane ili ograničenja koja su navedena u glavnom odgajivačkom programu odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase koje je uspostavilo matičnu knjigu porekla rase, obavezujuće su za odgajivačke programe odgajivačkih društava koja uspostavljaju matične knjige potomaka za istu rasu.

U slučaju ugrožene rase, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase može zabraniti ili ograničiti upotrebu priplodne domaće životinje čiste rase te rase, uključujući upotrebu njenih reproduktivnih materijala, ako bi takva upotreba ugrozila očuvanje ili genetičku raznolikost te rase.

Seme iz stava 1. tačka 7) prikupljeno od muških grla priplodnih domaćih životinja čiste rase koje su upisane u glavni deo matične knjige koju je uspostavilo odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase koje sprovodi odobren glavni odgajivački program, prihvata drugo odgajivačko društvo koje sprovodi odobreni odgajivački program za istu rasu, pod istim uslovima i ograničenjima količine za testiranje proizvodne sposobnosti i, po potrebi, procenu genetičke vrednosti, kao oni koji se primenjuju na muška grla priplodnih domaćih životinja čiste rase.

Reproduktivni materijali priplodnih domaćih životinja čiste rase iz st. 1. tač. 2) do 7) ovog člana, prikupljaju se, proizvode, prerađuju i skladište u centru za uzimanje ili skladištenje semena ili od strane tima za prikupljanje ili proizvodnju embriona, koji su odobreni za trgovinu ovom robom u skladu sa zakonima koji uređuju oblast zdravlja životinja.

Izuzetno od stava 1. tač. 2), 3) i 5) ovog člana, ako je cilj odobrenog glavnog odgajivačkog programa očuvanje rase ili očuvanje genetičke raznolikosti koja postoji unutar rase, testiranje proizvodne sposobnosti ili procena genetičke vrednosti sprovodi se samo ako taj odgajivački program zahteva testiranje proizvodne sposobnosti ili procenu genetičke vrednosti.

Metode za proveru identiteta

Član 32.

Ako se priplodne domaće životinje čiste rase vrste goveda, ovaca, koza i kopitara koriste za prikupljanje semena za veštačko osemenjavanje, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase može da zahteva da se te priplodne domaće životinje čiste rase identifikuju analizom njihove krvne grupe ili nekim drugim odgovarajućim metodom koji pruža najmanje isti stepen sigurnosti kao što je DNK analiza.

Ako se priplodne domaće životinje vrste goveda, svinja, ovaca, koza i kopitara koriste za prikupljanje jajnih ćelija i embriona, kao i ako se priplodne domaće životinje vrste svinja koriste za prikupljanje semena za veštačko osemenjavanje, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu može zahtevati da se te priplodne domaće životinje identifikuju jednim od metoda navedenih u stavu 1. ovog člana.

Registracija hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine u odgajivačke registre

Član 33.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, na zahtev svojih odgajivača, registruje u svoj odgajivački registar sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja koje ispunjavaju uslove koje propisuje ministar.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu ne može odbiti da registruje u svoje odgajivačke registre sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje su registrovane u skladu sa aktom iz stava 1. ovog člana, u odgajivački registar koji je za istu rasu, liniju ili ukrštanje uspostavilo odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu priznato u Republici Srbiji ili u drugoj državi.

Prihvatanje hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine i njihovih reproduktivnih materijala za odgoj

Član 34.

Odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi odobren glavni odgajivački program za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja, prihvata:

1) za prirodno parenje, sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja kako je određeno u tom odgajivačkom programu;

2) za veštačko osemenjavanje, seme prikupljeno od hibridnih priplodnih svinja koje su, ako se to zahteva glavnim odgajivačkim programom, podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

3) za transfer embriona, jajne ćelije prikupljene i upotrebljene za in vitro proizvodnju embriona i embriona dobijenih in vivo začetih upotrebom semena iz tačke 2) ovog stava, pod uslovom da su te jajne ćelije i embrioni prikupljeni od hibridnih priplodnih svinja koje su, ako se to zahteva odobrenim glavnim odgajivačkim programom, podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti;

4) za testiranje muških grla hibridnih priplodnih svinja, seme prikupljeno od hibridnih priplodnih svinja koje nisu podvrgnute testiranju proizvodne sposobnosti ili proceni genetičke vrednosti, pod uslovom da se seme koristi isključivo u svrhu testiranja tih hibridnih priplodnih svinja u okviru ograničenja količine koja su neophodna kako bi ta odgajivačnica sprovela testove.

Muška grla hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine koja su registrovana u odgajivački registar koji je uspostavilo odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi odobreni glavni odgajivački program, kao i njihove reproduktivne materijale, prihvata drugo odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi odgajivački program za istu rasu, liniju ili ukrštanje u istoj ili drugoj državi, pod istim uslovima i ograničenjima količine za testiranje proizvodne sposobnosti i, po potrebi, procenu genetičke vrednosti, kao oni koji se primenjuju na hibridne priplodne svinje, odnosno živinu tog odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Reproduktivni materijali hibridnih priplodnih svinja iz stava 1. tač. 2) do 4) ovog člana, prikupljaju se, proizvode, prerađuju i skladište u centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje ili od strane organizacije za sakupljanje, dobijanje i presađivanje embriona.

Poreklo kvalitetnih priplodnih domaćih životinja

Član 35.

Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja, odnosno drugi priplodni materijal mora imati poznato poreklo.

Poznato poreklo kvalitetne priplodne domaće životinje i drugog priplodnog materijala utvrđuje glavna odgajivačka organizacija.

Poreklo ženskih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno, odnosno nepotpuno poreklo.

Poreklo muških kvalitetnih priplodnih domaćih životinja može biti puno.

Puno poreklo kvalitetne priplodne domaće životinje, u smislu ovog zakona, postoji ako su poznate dve ili više generacija predaka, u zavisnosti od uslova predviđenih glavnom matičnom evidencijom.

Nepotpuno poreklo priplodne domaće životinje, u smislu ovog člana, postoji ako se ne mogu utvrditi svi preci, na način utvrđen u stavu 5. ovog člana. Minimalni udeo poznatog porekla u tom slučaju je poznato poreklo jednog od roditelja.

Ministar propisuje uslove za ispunjavanje punog ili nepotpunog porekla kvalitetnih priplodnih domaćih životinja iz st. 5. i 6. ovog člana, kao i metode i način za utvrđivanje i proveru porekla.

Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena genetičke i priplodne vrednosti domaćih životinja

Član 36.

Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena genetičke vrednosti domaćih životinja vrši se na način i metodama koje su određene odobrenim glavnim odgajivačkim programom.

Rezultati procenjene genetičke vrednosti domaćih životinja koriste se za razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.

Kontrola proizvodnih sposobnosti i metode za procenu genetičke vrednosti domaćih životinja moraju biti u skladu sa međunarodno priznatim postupcima i metodama.

O kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu vode zbirku podataka.

Na osnovu rezultata procene genetičke vrednosti određenih osobina obezbeđuje se mogućnost procene pouzdanih priplodnih vrednosti za te osobine na kraju testiranja.

Ministar propisuje način vršenja kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja, metode za procenu genetičke i priplodne vrednosti domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja zbirke podataka iz stava 4. ovog člana.

Obaveštavanje odgajivača o rezultatima kontrole proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti domaćih životinja

Član 37.

Pravna lica iz člana 36. stav 4. ovog člana dužna su da odgajivaču daju rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti priplodnih domaćih životinja i procene genetičke vrednosti domaćih životinja u obimu, roku i na način koji je utvrđen odobrenim glavnim odgajivačkim programom.

Razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase

Član 38.

Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja mora biti ocenjena i razvrstana u klase radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja.

Ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase vrši odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Ministar propisuje postupak i način ocenjivanja i razvrstavanja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase.

Priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja

Član 39.

Nove rase, linije i hibridi domaćih životinja koje nastaju na teritoriji Republike Srbije priznaje ministar rešenjem.

Ministar propisuje uslove za priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja.

Testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja

Član 40.

Za uključivanje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u glavni odgajivački program postojećih rasa mora biti sprovedena odgovarajuća provera njihovih proizvodnih sposobnosti, procena genetičke vrednosti i razvrstavanje u klase.

Proveru proizvodnih sposobnosti kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, procenu genetičke vrednosti i razvrstavanje u klase vrši odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Razmnožavanje domaćih životinja

Član 41.

Razmnožavanje domaćih životinja je zootehnički postupak koji se izvodi veštačkim osemenjavanjem ili prirodnim parenjem pod uslovima i na način propisan ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.

Izvođač veštačkog osemenjavanja, odnosno odgajivač dužan je da vodi evidenciju o veštačkom osmenjavanju, odnosno prirodnom parenju i da izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju.

Ministar bliže propisuje način vođenja evidencije o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju, kao i sadržinu potvrde iz stava 2. ovog člana.

Parenje u srodstvu

Član 42.

Parenje u srodstvu vrši se tako da se poštuje najveći dozvoljeni koeficijent srodstva koji je određen odobrenim glavnim odgajivačkim programom za svaku vrstu i rasu domaćih životinja kako bi se sprečilo smanjenje vitalnosti, sposobnosti preživljavanja, plodnosti i drugih osobina domaćih životinja u uzastopnim generacijama.

Priplodnjaci za prirodno parenje

Član 43.

Priplodnjaci za prirodno parenje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 31. stav 1. tačka 1) i člana 34. stav 1. tačka 1) ovog zakona.

Odgajivač može da koristi priplodnjaka za prirodno parenje ako ima matični list priplodnjaka, pedigre i dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od glavne odgajivačke organizacije, ako je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i ako se za priplodnjaka vodi pripusni spisak.

Pripusni spisak iz stava 2. ovog člana predstavlja evidenciju o upotrebi priplodnjaka za prirodno parenje, u koji se upisuje datum parenja, podaci o plotkinji (ID/HB broj, rasa i datum rođenja); otac plotkinje (HB broj, ime i rasa)), redni broj parenja (prvo parenje i ostala parenja), kao i broj potvrde o prirodnom parenju

Izuzetno od st. 1. i 2. ovog člana, kada ne postoji dovoljan broj kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, mogu se koristiti priplodnjaci i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.

Glavnim odgajivačkim programom utvrđuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka, kao i period važenja dozvole za korišćenje priplodnjaka za prirodno parenje.

Zabranjeno je korišćenje za priplod muških grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muških grla u tovu.

Priplodnjaci za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje

Član 44.

Priplodnjaci za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje moraju da ispunjavaju uslove iz člana 31. stav 1. tač. 2) i 3) i člana 34. stav 1. tačka 2) ovog zakona.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, kada je ugroženo razmnožavanje domaćih životinja, mogu se koristiti priplodnjaci za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje i kada nisu ispunjeni propisani uslovi.

Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može da koristi za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje odabrane priplodnjake ako ima matični list priplodnjaka, pedigre, ako je priplodnjak upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i ako ima dozvolu za njegovo korišćenje izdatu od strane komisije za godišnji pregled centara za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje koju obrazuje glavna odgajivačka organizacija.

Glavnim odgajivačkim programom određuju se uslovi i način korišćenja priplodnjaka za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje.

Odabiranje priplodnjaka za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje vrši se po potrebi, a najmanje jedanput godišnje.

Zabranjeno je korišćenje priplodnjaka koji nisu odabrani za korišćenje u priplodu za proizvodnju semena za veštačko osemenjavanje.

Seme za veštačko osemenjavanje

Član 45.

Seme za veštačko osemenjavanje domaćih životinja može se koristiti i staviti u promet ako:

1) je dobijeno i uskladišteno u centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje;

2) je dobijeno od priplodnjaka koji imaju zootehnička dokumenta iz člana 44. stav 3. ovog zakona;

3) je obeleženo na propisan način, da se za njega vodi evidencija o proizvodnji i da ga prati propisana dokumentacija;

4) ispunjava uslove o kvalitetu propisane ovim zakonom i uslove o zdravstvenoj ispravnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.

Izuzetno od stava 1. ovog člana odgajivač može proizvoditi i koristiti seme za veštačko osemenjavanje koje ispunjava uslove iz stava 1. tač. 2) i 4) ovog člana ako služi za sopstvene potrebe na poljoprivrednom gazdinstvu.

Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje ne sme ometati promet semenom za veštačko osemenjavanje koje je dobijeno u drugom centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje, ako to seme za veštačko osemenjavanje ispunjava propisane uslove.

Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na seme za veštačko osemenjavanje živine, kunića, divljači i pčela.

Ministar propisuje način obeležavanja semena za veštačko osemenjavanje, način vođenja evidencije o proizvodnji semena za veštačko osemenjavanje, kao i uslove koje mora da ispunjava seme za veštačko osemenjavanje u pogledu kvaliteta.

Veštačko osemenjavanje

Član 46.

Veštačko osemenjavanje može da obavlja izvođač veštačkog osemenjavanja.

Veštačko osemenjavanje u svom stadu može da obavlja i odgajivač na osnovu ugovora o saradnji sa izvođačem veštačkog osemenjavanja, ako je stručno osposobljeno za izvođenje veštačkog osmenjavanja i ako poseduje srednju stručnu spremu poljoprivrednog ili veterinarskog smera.

Odgajivač iz stava 2. ovog člana može da izvrši osemenjavanje na području naseljenih mesta sa otežanim uslovima rada, ako je dobio saglasnost izvođača veštačkog osemenjavanja.

Stručno osposobljavanje odgajivača za veštačko osemenjavanje životinja vrši se na organizovanim obukama koje sprovodi srednja škola i visokoobrazovna ustanova iz oblasti veterinarske medicine, veterinarski institut, veterinarski specijalistički zavod, odnosno centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje, a prema programu koji donosi Ministarstvo i kojim se utvrđuje sadržina i način sprovođenja stručnog osposobljavanja.

Odredbe ovog člana ne odnose se na veštačko osemenjavanje živine, kunića i pčela.

Obaveze izvođača veštačkog osemenjavanja

Član 47.

Izvođač veštačkog osemenjavanja dužan je da:

1) vrši veštačko osemenjavanje u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;

2) koristi seme za veštačko osemenjavanje koje ispunjava propisane uslove;

3) ostvaruje propisane minimalne rezultate osemenjavanja;

4) prikuplja propisane podatke o veštačkom osemenjavanju i dostavlja ih centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje i glavnoj odgajivačkoj organizaciji.

Centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje

Član 48.

U centru za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje može se držati priplodnjak koji ima pedigre, koji je upisan u glavnu matičnu evidenciju domaćih životinja i ako ima dozvolu za korišćenje priplodnjaka izdatu od strane komisije za godišnji pregled centara za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje.

Radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje dužan je da:

1) koristi testirane kvalitetne priplodne domaće životinje ili kvalitetne priplodne domaće životinje koje su u postupku testiranja i koje imaju dozvolu za korišćenje;

2) vodi evidenciju o priplodnjacima, o proizvodnji i skladištenju semena za veštačko osemenjavanje, o stavljanju u promet semena za veštačko osemenjavanje, kao i da dostavlja godišnji izveštaj glavnoj odgajivačkoj organizaciji;

3) prati i analizira rad izvođača veštačkog osmenjavanja na osnovu podataka o rezultatima veštačkog osemenjavanja dobijenih od njega.

Za sprovođenje glavnog odgajivačkog programa, centar za reprodukciju i veštačko osemenjavanje mora da ima u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnim vremenom na poslovima gajenja domaćih životinja najmanje jedno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti biotehničke nauke - odsek stočarstvo, animalna proizvodnja ili zootehnika (diplomirani inženjer poljoprivrede, master inženjer poljoprivrede, specijalista inženjer poljoprivrede, specijalista strukovni inženjer poljoprivrede) na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu i jednog veterinara specijalistu za poslove reprodukcije životinja, kao i odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Jajne ćelije i embrioni

Član 49.

Jajne ćelije i embrioni domaćih životinja (u daljem tekstu: jajne ćelije i embrioni) mogu se koristiti i staviti u promet ako:

1) su dobijeni i uskladišteni na propisan način u organizaciji za sabiranje, dobijanje i presađivanje embriona;

2) potiču od priplodnih domaćih životinja koje ispunjavaju uslove za dobijanje jajnih ćelija i embriona u skladu sa glavnim odgajivačkim programom;

3) su obeleženi na propisan način, a ako su u domaćoj životinji primaocu ona mora biti obeležena na propisan način;

4) ih prati uverenje o poreklu i proizvodnim sposobnostima;

5) ispunjava uslove o kvalitetu propisane ovim zakonom i uslove o zdravstvenoj ispravnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.

Ministar bliže propisuje uslove iz stava 1. ovog člana koje mora da ispunjavaju jajne ćelije i embrioni.

Odredbe ovog člana ne odnose se na jaja za nasad živine i pčelinje matičnjake.

Genetičke manipulacije i transgene domaće životinje

Član 50.

Menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetičke manipulacije može se vršiti samo u naučnoistraživačke svrhe, u zatvorenom i za tu svrhu opremljenom objektu, uz dozvolu koju izdaje ministar rešenjem.

Rešenje ministra iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.

Komercijalna upotreba transgenih domaćih životinja vrši se u skladu sa propisima kojima se uređuju genetički modifikovani organizmi.

Molekularno-genetički testovi

Član 51.

Molekularno-genetički testovi koriste se za sakupljanje informacija o kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, za donošenje odluka u sprovođenju odgajivačkog programa, za očuvanje lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja i radi očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja.

Molekularno-genetičke testove izvodi laboratorija za molekularno-genetičke testove u skladu sa načelima dobre laboratorijske prakse, kao i po međunarodno priznatim metodama.

Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja

Član 52.

Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja vrši se u skladu sa odobrenim glavnim odgajivačkim programom, na način kojim se obezbeđuje međunarodna merljivost dobijenih rezultata.

Ministar bliže propisuje metode za testiranje proizvodnih sposobnosti i procenu genetičke vrednosti, način sprovođenja testiranja proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti, kao i obaveze odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovode testiranje proizvodne sposobnosti ili procenu genetičke vrednosti.

VI. GAJENjE DOMAĆIH ŽIVOTINjA

Cilj gajenja domaćih životinja

Član 53.

Gajenje domaćih životinja (u daljem tekstu: gajenje) vrši odgajivač, u skladu sa ovim zakonom i propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja, radi ostvarivanja ciljeva u stočarstvu iz člana 3. ovog zakona.

Ispunjavanje potreba domaćih životinja u gajenju

Član 54.

Gajenje se vrši uz ispunjavanje potreba domaćih životinja u gajenju, tako da se zadovoljavaju njihove biološke potrebe, ne ometaju njihove telesne funkcije i ponašanje, kao i da se sa njima postupa, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.

Ishrana, nega i smeštaj domaćih životinja su odgovarajući ako zadovoljavaju fiziološke, etološke i druge potrebe domaćih životinja. Domaće životinje moraju se hraniti i negovati na način koji odgovara svakoj vrsti domaćih životinja i mora im se obezbediti odgovarajući smeštaj u objektima za gajenje. Prisilno hranjenje domaćih životinja dozvoljeno je u funkciji preživljavanja ili iz zdravstvenih razloga.

Prevoz i klanje domaćih životinja mora se obavljati, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.

Odgajivač je dužan da obezbedi posebnu negu i lečenje za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja.

Objekti i oprema za gajenje

Član 55.

Objekti za gajenje jesu:

1) štale, pčelinjaci, objekti za gajenje divljači, akvakulturu i dr.;

2) drugi prostori za gajenje (ograđeni i neograđeni pašnjaci) sa nadzorom nad pašom, ograde, trkališta, ispusti, prostor za sabiranje vode i dr.

Objekti iz stava 1. ovog člana moraju da ispunjavaju propisane zootehničke uslove u skladu sa ovim zakonom i veterinarsko-sanitarne uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita životinja.

Radi obezbeđivanja odgovarajućih uslova za gajenje i kvalitet proizvoda životinjskog porekla, odgajivač je dužan da, u skladu sa zoohigijenskim i etološkim normativima, koristi odgovarajuću opremu za smeštaj, hranjenje, napajanje, čišćenje i negu, kao i opremu za prevoz životinja i životinjskih otpadaka.

Ishrana domaćih životinja

Član 56.

Odgajivač je dužan da domaće životinje redovno snabdeva sa dovoljnom količinom kvalitetne, zdravstveno ispravne hrane, vode za piće, vazduhom, tako da su u dovoljnoj meri zadovoljene njihove biološke potrebe.

Hrana za domaće životinje mora biti takva da zadovoljava osnovne potrebe domaćih životinja kojima je namenjena.

Zabranjeno je davanje hormonalnih preparata da bi se podsticao rast, proizvodnja mleka, mesa, jaja ili iz drugih razloga domaćim životinjama koje se koriste u proizvodne i sportske svrhe.

Produkti metabolizma domaćih životinja

Član 57.

Produkti metabolizma domaćih životinja, odnosno izlučevine domaćih životinja mogu se upotrebljavati kao đubrivo.

Objekti za smeštaj izlučevina domaćih životinja

Član 58.

Sa izlučevinama domaćih životinja mora se postupati tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda.

Objekti za izlučevine domaćih životinja su:

1) đubrišta;

2) osočne jame;

3) lagune;

4) sedimentacijski bazeni.

Ministar bliže propisuje tehničke i tehnološke uslove za objekte iz stava 2. ovog člana.

Obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja

Član 59.

Domaće životinje moraju biti obeležene, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita životinja.

Obeležavanje domaćih životinja mogu da vrše:

1) veterinarske ambulante, veterinarske stanice i veterinarske službe; živinu;

2) osnovna odgajivačka organizacija;

3) odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno

4) odgajivač koji je stručno osposobljen da vrši obeležavanje. Stručno osposobljavanje predstavnika odgajivačkih organizacija i odgajivača iz stava 2. tač. 2), 3) i 4) ovog člana vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.

Lica iz stava tač. 2), 3) i 4) ovog člana mogu da vrše obeležavanje domaćih životinja ako su ovlašćena za obeležavanje od strane Ministarstva.

Lica iz stava 2. ovog člana odgovorna su za pravilno obeležavanje domaćih životinja.

Lica iz stava 2. tač. 2), 3) i 4) ovog člana o izvršenom obeležavanju domaće životinje vodi Evidenciju o obeleženim životinjama.

Lica iz stava 2. ovog člana dužna su da podatke o obeležavanju domaće životinje dostave Ministarstvu, radi upisa podataka o obeleženim domaćim životinjama u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (u daljem tekstu: Centralna baza).

Ministar bliže propisuje način obeležavanja i evidencije domaćih životinja.

VII. GAJENjE PČELA

Uslovi i način gajenja pčela

Član 60.

Gajenje pčela vrši se u pčelinjaku.

Odgajivač pčela dužan je da postavi pčelinjak tako da pčele ne smetaju susedima i prolaznicima.

Ministar bliže propisuje uslove i način gajenje pčela.

Pčelinja paša, katastar pčelinje paše i fenološke karte

Član 61.

Korišćenje medonosnog bilja za pčelinju pašu je slobodno i bez naknade.

Katastar pčelinje paše jeste zbirka podataka o prisustvu medonosnog bilja na određenom području, koji vodi pravno lice registrovano u odgovarajućem registru u skladu sa propisima o udruženjima i osnovano radi ostvarivanja ciljeva u oblasti pčelarstva (u daljem tekstu: udruženje pčelara).

Fenološka karta jeste skup podataka o mogućnosti paše, po vrstama pčelinje paše, koju vodi udruženje pčelara na utvrđenom području prognoziranja pčelinje paše.

Ministar propisuje bliže uslove o sadržini i načinu vođenja katastra iz stava 2. ovog člana.

Selidba pčela

Član 62.

Radi korišćenja pčelinje paše, odgajivač pčela može pčelinjak preseljavati sa stalnog mesta na drugo mesto držanja.

Selidba pčela se obavlja u skladu sa uslovima propisanim zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.

Pčelari iz drugih zemalja mogu koristiti pčelinju pašu na teritoriji Republike Srbije samo uz saglasnost Ministarstva.

Ministar bliže propisuje uslove i način selidbe pčela iz stava 1. ovog člana, kao i uslove za izdavanje saglasnosti iz stava 3. ovog člana.

Praćenje odbeglog roja pčela

Član 63.

Vlasnik, odnosno korisnik zemljišta, dužan je omogućiti odgajivaču pčela prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja, a u slučaju štete ima pravo na naknadu.

Zaštita pčela za vreme pčelinje paše

Član 64.

Upotreba sredstava za zaštitu bilja otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše obavljaće se u skladu sa propisima kojima se uređuju sredstva za zaštitu bilja.

Pravno, odnosno fizičko lice može vršiti upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata, otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše, samo po odobrenju nadležnog organa jedinice lokalne samouprave.

Odobrenje iz stava 2. ovog člana izdaje se za jedno tretiranje. Lica iz stava 2. ovog člana dužna su obavestiti:

1) udruženje pčelara koje se nalazi na teritoriji jedinice lokalne samouprave na kojoj se vrši suzbijanje komaraca i drugih insekata o izdatom odobrenju;

2) odgajivača pčela, putem sredstava javnog informisanja, najmanje 72 sata pre tretiranja o mestu i vremenu upotrebe sredstava otrovnih za pčele, načinu upotrebe, vremenu trajanja otrovnog sredstva i ugroženom području.

Pod ugroženim područjem iz stava 4. tačka 2) ovog člana, smatra se površina na kojoj se upotrebljava sredstvo za suzbijanje komaraca i drugih insekata, kao i okolno zemljište koje se prostire u krugu od 5 km, udaljenosti od granice te površine.

U slučaju primene sredstava iz st. 1. i 2. ovog člana odgajivač pčela dužan je da preduzme potrebne mere zaštite pčela, i to:

1) zatvaranje leta košnice;

2) privremeno preseljavanje.

Zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica

Član 65.

U zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica primenjuju se posebni uslovi prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala radi stručne kontrole nad parenjem pčelinjih matica.

Gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centara za selekciju pčelinjih matica vrši se pod posebnim uslovima.

Ministar propisuje veličinu zaštitnog pojasa i posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i posebne uslove gajenja pčela.

VIII. GAJENjE DIVLjAČI

Uslovi za gajenje divljači

Član 66.

Intenzivno gajenje divljači iz klase sisara i ptica može da se obavlja samo na farmi divljači.

Priplodna divljač potiče od čistih vrsta i podvrsta određene vrste divljači.

Odgajivač koji se bavi farmskim gajenjem divljači mora da ispunjava uslove u pogledu objekata za gajenje divljači, odgovarajuće opreme za gajenje određene vrste divljači i stručnog kadra.

Odgajivač koji se bavi farmskim gajenjem divljači može uneti divljač na farmu divljači ako ima uverenje o njenom zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje veterinarstvo.

Odgajivač koji se bavi farmskim gajenjem divljači mora da vodi evidenciju o proizvodnji za pojedine proizvodne faze.

Objekti za gajenje divljači, u smislu ovog zakona, su površine zemljišta i voda ograđene ogradama koja sprečava divljač da slobodno napusti prostor ili kavezi koji zadovoljavaju potrebe gajenja određene vrste divljači.

Površine ograđenog prostora i kaveza moraju zadovoljiti potrebe određene vrste i uzrasne kategorije divljači koja se gaji.

Ministar bliže propisuje uslove u pogledu površina ograđenog prostora, objekata, odgovarajuće opreme i stručnog kadra i način vođenja evidencije iz st. 3. i 6. ovog člana.

Unošenje divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije

Član 67.

Unošenje divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije na farmu divljači vrši se na osnovu dozvole ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine.

IX. AKVAKULTURA

Uslovi za obavljanje akvakulture

Član 68.

Akvakultura može da se obavlja samo u objektima za akvakulturu. Objekti za akvakulturu, u smislu ovog zakona, su ribnjak, poluribnjak, kavez, ograđeni ili pregrađeni delovi ribolovne vode i drugi objekti koji služe za gajenje riba.

Ribnjak je ograničena, od prirodnih tokova odvojena vodena površina u kojoj se gaji riba, a koji se može puniti vodom, odnosno potpuno isprazniti.

Poluribnjak je ograničena, od prirodnih tokova odvojena vodena površina u kojoj se gaji riba, a koji se ne može potpuno isprazniti.

Kavez je ograđeni prostor postavljen u vodi za potrebe gajenja riba.

Ograđeni ili pregrađeni delovi ribolovne vode su ograđeni ili pregrađeni prirodni (potoci, reke, rukavci) ili veštački tokovi (kanali), jezera, bare, veštačke akumulacije, drugi antropogeni vodeni ekosistemi, odnosno drugi sistemi koji služe za gajenje riba.

Drugi objekti za gajenje riba su bazeni za gajenje riba izgrađeni od različitih materijala, različitih oblika koji služe za gajenje riba.

Odgajivač koji se bavi akvakulturom može uneti ribu u objekat za akvakulturu ako ima uverenje o njenom zdravstvenom stanju, u skladu sa propisima kojima se uređuje veterinarstvo.

Odgajivač koji se bavi akvakulturom mora da vodi evidenciju o proizvodnji za pojedine proizvodne faze.

Odgajivač koji se bavi akvakulturom mora da ispuni uslove u pogledu objekata iz stava 2. ovog člana, odgovarajuće opreme i stručnog kadra.

Ministar bliže propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra iz stava 10. ovog člana.

Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla

Član 69.

Unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu može se vršiti na osnovu dozvole ministra nadležnog za zaštitu životne sredine.

Posebni uslovi za lov ribe

Član 70.

U objektima za akvakulturu mogu da se love ribe koje imaju veličinu manju od veličine propisane u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita i održivo korišćenje ribljeg fonda, kao i za vreme lovostaja.

X. PROIZVODI RIBARSTVA

Međunarodna potvrda (sertifikat)

Član 71.

Proizvodi ribarstva mogu se uvoziti, izvoziti i biti u tranzitu ako ih, pored uslova propisanih zakonom kojim se uređuje veterinarstvo, prati i međunarodna potvrda (sertifikat) o ulovu, koja mora da bude originalna i izdata od strane nadležnog organa zemlje porekla.

Proizvode ribarstva koji se izvoze, pored dokumenata iz stava 1. ovog člana, prati i:

1) međunarodna potvrda za reeksport (sertifikat za reeksport) izdata od strane nadležnog organa zemlje koja nije zemlja porekla, a na čijoj teritoriji je proizvod ribarstva uvezen, skladišten, prerađen, odnosno podeljen;

2) potvrda da proizvodi ribarstva potiču od ulova za koji je izdata međunarodna potvrda (sertifikat) o ulovu, koju izdaje nadležni veterinarski inspektor.

Izuzetno od st. 1. i 2. ovog člana, za određene proizvode ribarstva, kao i za određene zemlje nisu potrebne potvrde iz st. 1. i 2. ovog člana.

Dokumenti o ulovu i svi sa njima povezani dokumenti, overeni u skladu sa sistemima dokumentovanja ulova koje je usvojila regionalna organizacija za upravljanje u ribarstvu, prihvataju se kao sertifikati o ulovu u pogledu proizvoda ribarstva.

Ministarstvo vodi evidenciju o potvrdama iz st. 1. i 2. ovog člana.

Ministar bliže propisuje obrazac međunarodne potvrde (sertifikata) o ulovu, obrazac međunarodne potvrde za reeksport (sertifikat za reeksport) i obrazac potvrde da su proizvodi ribarstva u skladu sa međunarodnom potvrdom (sertifikatom) o ulovu, listu proizvoda ribarstva za koje nisu potrebne potvrde iz st. 1. i 2. ovog člana, listu zemalja za koje nisu potrebne potvrde iz st. 1. i 2. ovog člana, listu sistema za dokumentovanje ulova koje je usvojila regionalna organizacija za upravljanje u ribarstvu, kao i način vođenja evidencije iz stava 5. ovog člana.

Nezakonit, neprijavljen i neregulisan ribolov

Član 72.

Nezakonit ribolov jesu ribolovne aktivnosti:

1) koje obavljaju domaća ili strana ribarska plovila u morskim vodama pod nadležnošću određene države bez dozvole te države ili u suprotnosti sa njenim zakonima i drugim propisima;

2) koje obavljaju ribarska plovila koja plove pod zastavom država ugovornih strana odgovarajućih regionalnih organizacija za upravljanje u oblasti ribarstva, ali koje postupaju suprotno merama očuvanja i upravljanja usvojenim u tim organizacijama i obavezujućim za te države, ili suprotno odgovarajućim odredbama važećeg međunarodnog prava ili

3) koje obavljaju ribarska plovila u suprotnosti sa nacionalnim propisima ili međunarodnim obavezama, uključujući obaveze koje su preuzele države koje sarađuju sa odgovarajućim regionalnim organizacijama za upravljanje u oblasti ribarstva.

Neprijavljen ribolov jesu ribolovne aktivnosti:

1) koje nisu prijavljene ili su pogrešno prijavljene odgovarajućem nacionalnom organu, u suprotnosti sa nacionalnim zakonima i drugim propisima ili

2) koje se sprovode u oblasti nadležnosti odgovarajuće regionalne organizacije za upravljanje u oblasti ribarstva i koje nisu prijavljene ili su pogrešno prijavljene u suprotnosti sa propisima za prijavljivanje te organizacije.

Neregulisan ribolov jesu ribolovne aktivnosti:

1) koje na području nadležnosti odgovarajuće regionalne organizacije za upravljanje u ribarstvu obavljaju ribarska plovila bez državne pripadnosti, ribarska plovila koja plove pod zastavom države koja nije ugovorna strana te organizacije ili neki drugi ribolovni subjekt na način koji nije u skladu sa merama očuvanja i upravljanja te organizacije ili je suprotan tim merama ili

2) koje obavljaju ribarska plovila u oblastima ribljih fondova ili za riblje fondove za koje ne postoje važeće mere očuvanja ili upravljanja na način koji nije u skladu sa odgovornošću država za očuvanje živih morskih resursa na osnovu međunarodnog prava.

Nije dozvoljen uvoz proizvoda ribarstva sa ribarskih plovila i zemalja za koje se utvrdi da učestvuju ili ne sarađuju u sprečavanju nezakonitih, neprijavljenih i neregulisanih ribolovnih aktivnosti.

Ministarstvo prihvata listu ribarskih plovila i zemalja koje učestvuju ili ne sarađuju u sprečavanju nezakonitih, neprijavljenih i neregulisanih ribolovnih aktivnosti koju objavljuju nadležna tela EU.

XI. OČUVANjE GENETIČKIH REZERVI DOMAĆIH ŽIVOTINjA I BIOLOŠKE RAZNOVRSNOSTI U STOČARSTVU

Očuvanje genetičkih rezervi domaćih životinja

Član 73.

Genetičke rezerve domaćih životinja obuhvataju pojedinačne rase, sojeve i linije domaćih životinja. Genetičke rezerve domaćih životinja čuvaju se u vidu minimalnog broja domaćih životinja, doza semena za veštačko osemenjavanje, jajnih ćelija ili embriona.

Ministar propisuje Listu genetičkih rezervi domaćih životinja, kao i način očuvanja genetičkih rezervi iz stava 1. ovog člana.

Sredstva za očuvanje genetičkih rezervi domaćih životinja obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.

Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu

Član 74.

Očuvanje biološke raznovrsnosti u stočarstvu izvodi se u skladu sa Programom očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu, koji donosi ministar.

Program iz stava 1. ovog člana sadrži naročito:

1) spisak rasa domaćih životinja koje su predmet očuvanja;

2) mere za očuvanje i održivo korišćenje genetičkih resursa;

3) organizacije nosioci sprovođenja programa;

4) način finansiranja, evidentiranja i izveštavanja;

5) period za koji se donosi.

Nadzor nad sprovođenjem programa iz stava 1. ovog člana vrši Ministarstvo.

Lokalno prilagođene rase domaćih životinja

Član 75.

Lokalno prilagođene rase domaćih životinja su pod posebnom brigom države.

Ministar bliže propisuje listu lokalno prilagođenih rasa i ugroženih lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja, koja sadrži i kriterijume za utvrđivanje ugroženosti rase.

Ministarstvo zaštićuje ime i lokalno prilagođenu rasu domaćih životinja u skladu sa ratifikovanim međunarodnim ugovorima i sporazumima.

Odgajivači lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja upisuju se u Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja, koji vodi Ministarstvo.

Upis u Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja vrši se na osnovu zahteva vlasnika domaćih životinja.

Ministar donosi rešenje o upisu u Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja u roku od 60 dana od dana podnošenja zahteva.

Rešenje ministra o upisu u registar iz stava 6. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.

Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja vodi se u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarstvo.

Ministar bliže propisuje uslove u pogledu gajenja i prometa lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja Registra odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja.

Informacioni sistem o diverzitetu domaćih životinja

Član 76.

Radi evidentiranja i praćenja statusa diverziteta domaćih životinja, sprovođenja mera podsticaja, povezivanja sa domaćim i međunarodnim bazama podataka kao i obavljanja drugih poslova u oblasti stočarstva, Ministarstvo uspostavlja, vodi i održava Informacioni sistem o diverzitetu domaćih životinja, u skladu sa ovim zakonom.

Odgajivač, odgajivačka organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima dužni su da vode sopstvene baze podataka i evidencije u skladu sa ovlašćenjima i obavezama propisanim ovim zakonom, usklađene i povezane sa Informacionim sistemom o diverzitetu domaćih životinja.

Ministarstvo obezbeđuje dostupnost i razmenu podataka, kao i integraciju sa postojećim bazama podataka, u skladu sa posebnim propisom.

Svi podaci pohranjeni u Informacioni sistem o diverzitetu domaćih životinja čuvaju se u okviru Državnog data centra, u skladu sa posebnim propisom.

Posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima

Član 77.

U slučaju vanrednog stanja ili stanja neposredne ratne opasnosti ili prirodnih, odnosno drugih nesreća koje ugrožavaju očuvanje minimalnog broja priplodnog materijala potrebnog za razmnožavanje domaćih životinja, odnosno ako je u većem obimu ugrožena biološka raznovrsnost domaćih životinja na teritoriji Republike Srbije, Ministarstvo može da naredi posebne mere kojima se sprečava ugroženost domaćih životinja, i to:

1) zabrana prometa domaćih životinja;

2) zabrana klanja domaćih životinja;

3) sprovođenje odgajivačkih programa u vanrednim uslovima i

4) druge mere.

XII. SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE POSLOVA U STOČARSTVU

Član 78.

Sredstva za sprovođenja mera iz Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa i Godišnjeg programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, kao i za sprovođenje posebnih mera u vanrednim uslovima, sredstva za očuvanje genetičkih rezervi, očuvanje biološke raznovrsnosti domaćih životinja, obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije, budžetu autonomnih pokrajina i budžetu jedinice lokalne samouprave.

Poslovi koji nisu obuhvaćeni merama iz stava 1. ovog člana mogu se finansirati iz drugih izvora, u skladu sa odgajivačkim aktom, odnosno statutom.

XIII. NADZOR

Član 79.

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona vrši Ministarstvo.

Inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo preko poljoprivrednog, veterinarskog i graničnog veterinarskog inspektora.

Poslove poljoprivrednog inspektora može da obavlja lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti biotehničke nauke (dipl. inženjer poljoprivrede, master inženjer poljoprivrede, specijalista inženjer poljoprivrede, specijalista strukovni inženjer poljoprivrede) na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, radno iskustvo u struci od najmanje 3 godine i položen državni stručni ispit.

Poslove veterinarskog i graničnog veterinarskog inspektora može da obavlja lice koje ispunjava uslove u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.

Na sadržinu, vrste i oblike i postupak inspekcijskog nadzora, ovlašćenja i obaveze učesnika u inspekcijskom nadzoru i druga pitanja od značaja za inspekcijski nadzor koja nisu drugačije uređena ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona, primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje inspekcijski nadzor.

Službena legitimacija i službeno odelo

Član 80.

U obavljanju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor ima službenu legitimaciju kojom dokazuje svoje službeno svojstvo i identitet, propisanu zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor i podzakonskim aktom donetim na osnovu tog zakona.

Poljoprivredni inspektor obavlja poslove inspekcijskog nadzora u propisanom službenom odelu.

U obavljanju poslova inspekcijskog nadzora veterinarski i granični veterinarski inspektor imaju propisanu službenu legitimaciju, kao i službeno odelo u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.

Ministar bliže propisuje izgled službenog odela poljoprivrednog inspektora, način nošenja i razduženja, kao i način vođenja evidencije o izdatim službenim legitimacijama i službenim odelima.

Prava i dužnosti poljoprivrednog ispektora

Član 81.

U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, poljoprivredni inspektor ima pravo i dužnost da proverava:

1) da li glavna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;

2) da li regionalna odgajivačka organizacija sprovodi glavni odgajivački program;

3) da li je osnovna odgajivačka organizacija donela i da li sprovodi osnovni odgajivački program;

4) da li organizacije sa posebnim ovlašćenjem sprovode poslove predviđene glavnim odgajivačkim programom;

5) ispunjenost uslova iz člana 7. stav 3, člana 8. stav 3, člana 9. stav 3. i člana 10. stav 3. ovog zakona;

6) da li odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu sprovodi glavni odgajivački program;

7) da li je glavni odgajivački program odobren;

8) ispunjenost uslova iz člana 11. stav 4. ovog zakona;

9) da li je domaća životinja upisana u matičnu knjigu, odnosno u registar;

10) da li glavna odgajivačka organizacija vodi matičnu knjigu, odnosno registar;

11) da li je zootehničko uverenje izdato na propisan način;

12) da li priplodne domaće životinje čiste rase ispunjavaju uslove za upis u glavni i dodatne delove matične knjige;

13) da li je odgajivačko odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odnosno odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu upisano u Registar;

14) da li su odgajivački ciljevi u stočarstvu utvrđeni glavnim odgajivačkim programom;

15) da li je odgajivačima omogućeno da učestvuju u odobrenom odgajivačkom programu;

16) da li je glavna odgajivačka organizacija i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu dostavilo Ministarstvu izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa u skladu sa članom 30. stav 3. ovog zakona;

17) sprovođenje kontrole produktivnosti i očuvanja osobina domaćih životinja;

18) da li odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, na zahtev svojih odgajivača, registruje u svoj odgajivački registar sve hibridne priplodne svinje, dnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja koje ispunjavaju propisane uslove;

19) da li svaka kvalitetna priplodna domaća životinja, odnosno drugi priplodni materijal imaju poznato poreklo;

20) da li je izvršena kontrola proizvodnih sposobnosti i procena genetičke vrednosti domaće životinje, kao i da li je na osnovu rezultata procenjene vrednosti priplodnih domaćih životinja izvršeno razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase;

21) da li se o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja vodi propisana zbirka podataka;

22) da li su odgajivaču dati rezultati kontrole proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti domaćih životinja na propisan način;

23) da li je svaka kvalitetna priplodna domaća životinja ocenjena i razvrstana u klase;

24) da li je priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja izvršeno na propisan način;

25) da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenijenci, linija, hibrida i uveženih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja na propisan način;

26) da li je izvršena provera proizvodnih sposobnosti kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, procena genetičke vrednosti i razvrstavanje u klase;

27) da li se razmnožavanje domaćih životinja vrši na propisan način;

28) da li se parenje u srodstvu vrši na propisan način;

29) da li se vodi evidencija o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju i odgovarajuća zootehnička dokumentacija;

30) da li se za priplod koriste muška grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muška grla u tovu;

31) da li se priplodnjaci za prirodno parenje i priplodnjaci za veštačko osemenjavanje koriste u skladu sa propisanim uslovima;

32) da li se seme za veštačko osemenjavanje koristi i stavlja u promet u skladu sa uslovima iz člana 45. ovog zakona;

33) da li odgajivač koji obavlja veštačko osemenjavanje u svom stadu ispunjava uslove iz člana 46. st. 2 i 3. ovog zakona;

34) da li izvođač veštačkog osemenjavanja ispunjava obaveze iz člana 47. ovog zakona;

35) da li centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje ispunjava uslove iz člana 48. ovog zakona;

36) da li se korišćenje i stavljanje u promet jajnih ćelija i embriona obavlja u skladu sa članom 49. ovog zakona;

37) da li se genetičke manipulacije vrše u skladu sa članom 50. stav 1. ovog zakona;

38) izvođenje molekularno-genetičkih testova;

39) da li je testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja izvršeno na propisan način;

40) ispunjenost tehničkih i tehnoloških uslova objekata za smeštaj izlučevina domaćih životinja;

41) da li se obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja vrši u skladu sa odredbama člana 59. ovog zakona;

42) da li se gajenje pčela vrši u skladu sa odredbama člana 60. ovog zakona, odnosno da li se selidba pčela vrši u skladu sa odredbama člana 62. ovog zakona;

43) da li je vlasnik, odnosno korisnik zemljišta, omogućio odgajivaču pčela prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja;

44) da li je izvršena propisana zaštita pčela za vreme pčelinje paše pri upotrebi sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata;

45) da li se gajenje pčela u zaštićenom pojasu oko centara za selekciju pčelinjih matica vrši u skladu sa odredbama člana 65. ovog zakona;

46) da li se sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu;

47) da li su odgajivači lokalno prilagođenih rasa domaćih

životinja upisani u Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja;

48) da li se gajenje i promet lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja vrši suprotno odredbama člana 75. stav 9. ovog zakona;

49) sprovođenje posebnih mera u stočarstvu u vanrednim uslovima;

50) izvršavanje mera naloženih po ovom zakonu;

51) da li je odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, odgajivač i drugi subjekti koji podležu inspekcijskom nadzoru, u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog inspektora, dostavlo ili pripremilo podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.

Prava i dužnosti veterinarskog ispektora

Član 82.

U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, veterinarski inspektor ima pravo i dužnost da proverava:

1) da li se ispunjavaju potrebe domaćih životinja u gajenju,

2) da li objekti i oprema za gajenje ispunjavaju propisane uslove;

3) da li je odgajivač osposobljen za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i da li ima osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa izlučevinama domaćih životinja;

4) da lije odgajivač obezbedio posebnu negu i lečenje za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja;

5) da li odgajivač vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 56. ovog zakona;

6) da li odgajivač koji se bavi farmskim gajenjem divljači ispunjava propisane uslove u pogledu objekata za gajenje divljači, odgovarajuće opreme za gajenje određene vrste divljači i stručnog kadra;

7) da li je divljač koje nema na teritoriji Republike Srbije uneta na farmu divljači na osnovu dozvole ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine;

8) da li se akvakultura obavlja u skladu sa članom 68. ovog zakona;

9) da li su ribe i ostali vodeni organizmi stranog porekla uneti u objekat za akvakulturu na osnovu dozvole ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine;

10) sprovođenje posebnih mera u stočarstvu u vanrednim uslovima;

11) izvršavanje mera naloženih po ovom zakonu;

12) da li je odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, odgajivač i drugi subjekti koji podležu inspekcijskom nadzoru u određenom roku, na zahtev veterinarskog inspektora, dostavlo ili pripremilo podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.

Prava i dužnosti graničnog veterinarskog ispektora

Član 83.

U vršenju poslova inspekcijskog nadzora, granični veterinarski inspektor ima pravo i dužnost da proverava:

1) da li proizvode ribarstva pri uvozu, izvozu i tranzitu prate propisane potvrde u skladu sa članom 71. ovog zakona, osim za proizvode ribarstva za koje nisu potrebne ove potvrde;

2) izvršavanje mera po ovom zakonu.

Mere koje nalaže poljoprivredni inspektor, veterinarski inspektor i granični veterinarski inspektor

Član 84.

U vršenju poslova iz čl. 81. i 82. ovog zakona poljoprivredni inspektor i veterinarski inspektor može u skladu sa svojim ovlašćenjima propisanim ovim zakonom da:

1) rešenjem naredi pravnom licu, preduzetniku ili fizičkom licu da u određenom roku uskladi obavljanje delatnosti, odnosno otkloni nedostatke u pogledu propisanih uslova;

2) rešenjem odredi rok subjektima u stočarstvu za ispunjenje uslova predviđenih ovim zakonom;

3) rešenjem zabrani rad subjektima u stočarstvu do ispunjenja uslova predviđenih ovim zakonom;

4) rešenjem zabrani sprovođenje radnji subjektima u stočarstvu koje su suprotne ovom zakonu;

5) podnose zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, izda prekršajni nalog, podnose prijavu za privredni prestup i krivičnu prijavu zbog povrede odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega;

6) obavesti drugi organ ako postoje razlozi za preduzimanje mera za koje je taj organ nadležan;

7) naredi druge mere i preduzme druge radnje, u skladu sa ovim zakonom.

U vršenju poslova iz člana 83. ovog zakona granični veterinarski inspektor može da:

1) rešenjem zabrani uvoz, izvoz i tranzit proizvoda ribarstva ako ih ne prate propisane potvrde u skladu sa članom 71. ovog zakona, osim za proizvode ribarstva za koje nisu potrebne ove potvrde;

2) naredi druge mere i preduzme druge radnje, u skladu sa ovim zakonom.

O izvršenju mera naloženih rešenjem iz st. 1 i 2. ovog člana pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice obaveštava poljoprivrednog inspektora, veterinarskog inspektora, odnosno graničnog veterinarskog inspektora.

Obaveze lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor

Član 85.

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, odgajivač i drugi subjekti koji podležu inspekcijskom nadzoru, dužni su da isti omoguće, pruže podatke i obaveštenja i osiguraju uslove za nesmetani rad poljoprivrednog inspektora, veterinarskog, odnosno graničnog veterinarskog inspektora.

Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog inspektora, veterinarskog, odnosno graničnog veterinarskog inspektora dostave ili pripreme podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora.

Rok iz stava 2. ovog člana mora biti primeren vrsti zahteva.

Nadležnost za rešavanje po žalbi

Član 86.

Na rešenje poljoprivrednog inspektora, veterinarskog, odnosno graničnog veterinarskog inspektora može se izjaviti žalba ministru u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.

O žalbi ministar odlučuje rešenjem u roku od 30 dana od dana dostavljanja žalbe.

Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.

Rešenje ministra iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.

XIV. KAZNENE ODREDBE

Privredni prestup

Član 87.

Novčanom kaznom od 300.000 do 3.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice ako:

1) ne sprovodi glavni, odnosno osnovni odgajivački program (član 7. stav 1, član 8. stav 1 i član 9. stav 1. ovog zakona);

2) sprovodi odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana član 7 stav 3, člana 8. stav 3. i člana 9. stav 3. ovog zakona;

3) obavlja poslove u stočarstvu, a ne ispunjava uslove iz člana 10. ovog zakona;

4) obavlja poslove u stočarstvu, a ne ispunjava uslove iz člana 11. ovog zakona;

5) obavlja poslove u stočarstvu, a nije upisano u Registar (član 17. i član 18. st. 2. i 3. ovog zakona);

6) obavlja poslove u stočarstvu, a brisano je iz Registara (član 20. ovog zakona);

7) sprovodi glavni odgajivački program, a ne ispunjava uslove iz člana 48. st. 2. i 3. ovog zakona;

8) obavlja uvoz, izvoz i tranzit proizvoda ribarstva koji ne ispunjavaju uslove iz člana 71. ovog zakona;

9) obavlja uvoz proizvoda ribarstva suprotno članu 72. stav 4. ovog zakona.

Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 50.000 do 200.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.

Za radnje iz stava 1. ovog člana, pored novčane kazne, može se izreći i zaštitna mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do pet godina.

Prekršaj pravnog lica i odgovornog lica u pravnom licu

Član 88.

Novčanom kaznom od 300.000 do 1.500.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako:

1) ne izvrši upis domaćih životinja u matičnu knjigu, odnosno u registar iz člana 12. ovog zakona;

2) sprovodi glavni odgajivački program koji nije odobren (član 26. ovog zakona);

3) ne daje prava odgajivačima koji učestvuju u odgajivačkim programima u skladu sa članom 28. ovog zakona;

4) ne dostavlja Ministarstvu izveštaj o sprovođenju glavnog odgajivačkog programa na propisan način (član 30. ovog zakona);

5) ne sprovodi kontrolu produktivnosti i očuvanja osobina domaćih životinja u skladu sa članom 31. ovog zakona;

6) na zahtev svojih odgajivača, ne registruje u svoj odgajivački registar sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja koje ispunjavaju uslove iz člana 33. ovog zakona;

7) navede netačne podatke o poreklu kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 35. ovog zakona);

8) ne vrši kontrolu proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 36. ovog zakona);

9) ne vodi zbirku podataka o kontroli proizvodnih sposobnosti i drugih osobina domaćih životinja (član 36. stav 4. ovog zakona);

10) ne izvrši ocenjivanje i razvrstavanje kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase, radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja (član 38. ovog zakona);

11) ne kontroliše da li je izvršeno testiranje novih rasa, provenijenci, linija i uvezenih kvalitetnih priplodnih domaćih životinja (član 40. ovog zakona);

12) ne vodi evidenciju o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju i ne izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju (član 41. ovog zakona);

13) obavlja parenje u srodstvu suprotno odredbi člana 42. ovog zakona;

14) koristi priplodnjake za prirodno parenje a ne ispunjava propisane uslove (član 43. ovog zakona);

15) koristi za priplod muška grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muška grla u tovu (član 43. stav 5. ovog zakona);

16) koristi priplodnjake za veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 44. ovog zakona;

17) koristi i stavlja u promet seme za veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 45. ovog zakona;

18) vrši veštačko osemenjavanje suprotno odredbi člana 46. ovog zakona;

19) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava obaveze u skladu sa članom 47. ovog zakona;

20) drži priplodnjake, a nema zootehničku dokumentaciju i dozvolu iz člana 48. stav 1. ovog zakona;

21) koristi i stavlja u promet jajne ćelije i embrione, a ne ispunjava uslove iz člana 49. ovog zakona;

22) vrši menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetičke manipulacije suprotno odredbama člana 50. ovog zakona;

23) izvodi molekularno-genetičke testove suprotno odredbama člana 51. ovog zakona;

24) vrši testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja suprotno propisanim uslovima (član 52. ovog zakona);

25) ne ispunjava potrebe domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege (član 54. ovog zakona);

26) objekti i oprema za gajenje ne ispunjavaju propisane uslove (član 55. ovog zakona);

27) sa izlučevinama domaćih životinja ne postupa tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda (član 58. stav 1. ovog zakona);

28) vrši upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata za vreme pčelinje paše suprotno odredbama člana 64. ovog zakona;

29) vrši gajenje, promet i selidbu pčela i pčelarskog priplodnog materijala u zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica suprotno odredbama člana 65. ovog zakona;

30) vrši unošenje divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije na farmu divljači bez dozvole nadležnog ministra (član 67. ovog zakona);

31) obavlja akvakulturu suprotno odredbama člana 68. ovog zakona;

32) vrši unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu bez dozvole nadležnog ministra (član 69. ovog zakona);

33) ne sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu iz člana 74. ovog zakona;

34) vrši gajenje i promet lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja suprotno odredbama člana 75. ovog zakona;

35) ne sprovodi posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima (član 77. ovog zakona);

36) ne postupi po rešenju poljoprivrednog inspektora, veterinarskog odnosno graničnog veterinarskog inspektora u skladu sa ovim zakonom.

Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 75.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.

Novčanom kaznom u fiksnom iznosu od 150.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako:

1) izvrši upis priplodnih životinja čiste rase u glavni i dodatne delove matične knjige suprotno članu 13. ovog zakona;

2) izda zootehničko uverenje suprotno članu 14. ovog zakona;

3) ne obaveštava Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar (član 18. stav 7. ovog zakona);

4) odgajivaču ne daje rezultate kontrole proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti domaćih životinja na propisan način (član 37. ovog zakona);

5) nije osposobljeno za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i nema osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivima (član 54. ovog zakona);

6) vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 56. ovog zakona;

7) vrši obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja suprotno odredbama člana 59. ovog zakona;

8) vrši gajenje pčela suprotno odredbama člana 60. ovog zakona;

9) vrši selidbu pčela suprotno odredbama člana 62. ovog zakona;

10) ne omogući odgajivaču prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja pčela (član 63. ovog zakona);

11) obavlja intenzivno gajenje divljači iz klase sisara i ptica suprotno odredbama člana 66. ovog zakona.

12) u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog, odnosno veterinarskog inspektora, ne dostavi ili ne pripremi podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora (član 85. ovog zakona).

Za prekršaj iz stava 3. ovog člana kazniće se novčanom kaznom u fiksnom iznosu od 25.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu.

Prekršaj preduzetnika

Član 89.

Novčanom kaznom od 250.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako:

1) ne sprovodi kontrolu produktivnosti i očuvanja osobina domaćih životinja u skladu sa članom 36. ovog zakona;

2) ne vodi evidenciju o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju i ne izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju (član 41. ovog zakona);

3) obavlja parenje u srodstvu suprotno odredbi člana 42. ovog zakona;

4) koristi priplodnjake za prirodno parenje a ne ispunjava propisane uslove (član 43. ovog zakona);

5) koristi za priplod muška grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muška grla u tovu (član 43. stav 5. ovog zakona);

6) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 46. ovog zakona;

7) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava obaveze u skladu sa članom 47. ovog zakona;

8) vrši menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetičke manipulacije suprotno odredbama člana 50. ovog zakona;

9) sa izlučevinama domaćih životinja ne postupa tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda (član 58. stav 1. ovog zakona);

10) vrši upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata za vreme pčelinje paše suprotno odredbama člana 64. ovog zakona;

11) vrši gajenje, promet i selidbu pčela i pčelarskog priplodnog materijala u zaštitnom pojasu oko centra za selekciju pčelinjih matica suprotno odredbama člana 65. ovog zakona;

12) vrši unošenje divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije na farmu divljači bez dozvole nadležnog ministra (član 67. ovog zakona);

13) obavlja akvakulturu suprotno odredbama člana 68. ovog zakona;

14) vrši unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu bez dozvole nadležnog ministra (član 69. ovog zakona);

15) ne sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu iz člana 74. ovog zakona;

16) vrši gajenje i promet lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja suprotno odredbama člana 75. ovog zakona;

17) ne sprovodi posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima (član 77. ovog zakona);

18) ne postupi po rešenju poljoprivrednog inspektora, veterinarskog odnosno graničnog veterinarskog inspektora u skladu sa ovim zakonom.

Novčanom kaznom u fiksnom iznosu od 100.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik ako:

1) nije osposobljeno za gajenje i postupanje sa domaćim životinjama i nema osnovna znanja o gajenju i postupanju sa domaćim životinjama, ishrani, kvalitetu proizvoda životinjskog porekla i postupanju sa stajskim đubrivima (član 54. ovog zakona);

2) vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 56. ovog zakona;

3) vrši obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja suprotno odredbama člana 59. ovog zakona;

4) vrši gajenje pčela suprotno odredbama člana 60. ovog zakona;

5) vrši selidbu pčela suprotno odredbama člana 62. ovog zakona;

6) ne omogući odgajivaču prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja pčela (član 63. ovog zakona);

7) obavlja intenzivno gajenje divljači iz klase sisara i ptica suprotno odredbama člana 66. ovog zakona

8) u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog, odnosno veterinarskog inspektora, ne dostavi ili ne pripremi podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora (član 85. ovog zakona).

Prekršaj fizičkog lica

Član 90.

Novčanom kaznom u fiksnom iznosu od 50.000 dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice ako:

1) ne vodi evidenciju o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju i ne izdaje potvrdu o veštačkom osemenjavanju, odnosno o prirodnom parenju (član 41. ovog zakona);

2) obavlja parenje u srodstvu suprotno odredbi člana 42. ovog zakona;

3) koristi priplodnjake za prirodno parenje a ne ispunjava propisane uslove, osim ako ima dozvolu ministra za korišćenje priplodnjaka i kada nisu ispunjeni propisani uslovi (član 43. ovog zakona);

4) koristi za priplod muška grla koja nisu odabrana za priplod, kao i muška grla u tovu (član 43. stav 5. ovog zakona);

5) vrši veštačko osemenjavanje, a ne ispunjava uslove iz člana 46. ovog zakona;

6) ne ispunjava potrebe domaćih životinja u gajenju u pogledu ishrane i nege (član 54. ovog zakona)

7) ne obezbedi posebnu negu i lečenje za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja (član 54. stav 4. ovog zakona);

8) objekti i oprema za gajenje ne ispunjavaju propisane uslove (član 55. ovog zakona);

9) vrši ishranu domaćih životinja suprotno odredbama člana 56. ovog zakona;

10) sa izlučevinama domaćih životinja ne postupa tako da se ne ugrožava zdravlje ljudi i domaćih životinja, životna sredina, kvalitet hrane i stočarskih proizvoda (član 58. stav 1. ovog zakona);

11) vrši obeležavanje i evidentiranje domaćih životinja suprotno odredbama člana 59. ovog zakona;

12) vrši gajenje pčela suprotno odredbama člana 60. ovog zakona;

13) vrši selidbu pčela suprotno odredbama člana 62. ovog zakona;

14) vrši upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata za vreme pčelinje paše suprotno odredbama člana 64. ovog zakona;

15) vrši unošenje divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije na farmu divljači bez dozvole nadležnog ministra (član 67. ovog zakona);

16) obavlja akvakulturu suprotno odredbama člana 68. ovog zakona;

17) vrši unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu bez dozvole nadležnog ministra (član 69. ovog zakona);

18) ne sprovodi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu iz člana 74. ovog zakona;

19) vrši gajenje i promet lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja suprotno odredbama člana 75. ovog zakona;

20) ne sprovodi posebne mere u stočarstvu u vanrednim uslovima (član 77. ovog zakona);

21) ne postupi po rešenju poljoprivrednog inspektora, veterinarskog odnosno graničnog veterinarskog inspektora u skladu sa ovim zakonom;

22) u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog, odnosno veterinarskog inspektora, ne dostavi ili ne pripremi podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora (član 85. stav 2. ovog zakona).

Izdavanje prekršajnog naloga

Član 91.

Za prekršaje iz člana 88. st. 3. i 4, člana 89. stav 2. i člana 90. ovog zakona, poljoprivredni i veterinarski inspektor u vršenju svojih ovlašćenja propisanih ovim zakonom izdaju prekršajni nalog u skladu sa zakonom kojim se uređuju prekršaji.

XV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Rok za usklađivanje poslovanja

Član 92.

Pravna lica, preduzetnici i fizička lica koja obavljaju poslove u oblasti stočarstva dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama ovog zakona najkasnije u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Preuzimanje evidencija

Član 93.

Glavna matična evidencija i druge evidencije koje su ustanovljene Zakonom o stočarstvu (“Službeni glasnik RS”, br. 41/09, 93/12 i 14/16) preuzimaju se u evidencije i registre, koji se vode po ovom zakonu.

Primena podzakonskih propisa

Član 94.

Propisi koji se donose na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona doneće se u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Uredba o utvrđivanju dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa za period 2025 - 2029. godine (“Službeni glasnik RS”, broj 49/25) primenjivaće se do njenog isteka.

Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primenjivaće se propisi doneti na osnovu Zakona o stočarstvu (“Službeni glasnik RS”, br. 41/09, 93/12 i 14/16), osim odredaba tih propisa koje nisu u skladu sa ovim zakonom.

Prestanak važenja propisa

Član 95.

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o stočarstvu (“Službeni glasnik RS”, br. 41/09, 93/12 i 14/16).

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Pravilnik o sadržaju obrasca prijave za upis u evidenciju organizacija udruženog rada koje se bave poslovima selekcije stoke i pčela (“Službeni glasnik RS”, broj 51/85) donet na osnovu Zakona o merama za unapređenje stočarstva (“Službeni glasnik SRS”, broj 38/84).

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Pravilnik o međunarodnoj potvrdi (sertifikatu) o ulovu i listi proizvoda ribarstva za koje nisu potrebne međunarodne potvrde (sertifikati) o ulovu (“Službeni glasnik RS”, br. 10/17, 52/17, 115/17, 39/18, 98/18, 35/19, 83/19, 148/20, 117/21 i 115/23).

Stupanje na snagu zakona

Član 96.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”.

IZ OBRAZLOŽENJA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

Stočarstvo predstavlja poljoprivredni sektor koji je tokom istorije naše zemlje bio osnova za obezbeđivanje prehrambene sigurnosti zemlje, kao i za plasman tržišnih viškova na stranim tržištima. Za razvoj stočarstva postoje zadovoljavajući klimatski uslovi, kao i dovoljno velike površine pod poljoprivrednim zemljištem za značajno podizanje obima proizvodnje. U ravničarskim delovima zemlje, gde se proizvode značajne količine žitarica, postoje uslovi za intenzivnu proizvodnju mesa i mleka, dok u brdsko - planinskim delovima zemlje postoje značajne pašnjačke površine za razvoj govedarstva, ovčarstva i kozarstva.

Stočarska proizvodnja je tradicionalna grana poljoprivrede u Srbiji. Ova tradicija, koja postoji na gotovo svakom poljoprivrednom gazdinstvu čini osnovu za dalji razvoj proizvodnje. Veliki broj sitnih proizvođača, koji se prvenstveno bave proizvodnjom za sopstvene potrebe, a u manjem obimu i za potrebe lokalnog tržišta svakako da predstavljaju kočnicu intenzivnijeg razvoja proizvodnje. Ovo se pre svega odnosi na unapređenje plasmana proizvoda stočarstva, kao i ispunjenje zahteva u pogledu kontrole bezbednosti hrane i standarda kvaliteta.

U stočarstvu Srbije svakako da najznačajnije mesto zauzima govedarstvo, koje je grana iz koje se zadovoljavaju potrebe zemlje za mlekom, kao i u značajnoj meri za mesom. Iza njega sledi svinjarstvo, koje predstavlja najznačajniju granu kada je u pitanju proizvodnja mesa. Ne sme se zanemariti ni uticaj živinarstva, koje kroz proizvodnju živinskog mesa i jaja zauzima sve značajnije mesto u stočarstvu Srbije, uz mogućnost intenzivnijeg razvoja živinarstva u odnosu na ostale grane stočarstva. Iza ovih grana po značaju sledi ovčarska proizvodnja, za čiji razvoj postoje značajni potencijali u ruralnim oblastima. Pčelarstvo poslednjih godina zauzima sve značajnije mesto u stočarstvu, a proizvodi pčelarstva u sve većem obimu nalaze mesto na inostranim tržištima. Akvakultura predstavlja malu, ali oblast sa visokim potencijalom za razvoj, naročito na zemljištu niske plodnosti.

Osnovni tekst važećeg Zakona o stočarstvu (“Službeni glasnik RS”, br. 41/09, 93/12 i 14/16) Narodna skupština donela je 2. juna 2009. godine, Zakon o izmeni Zakona o stočarstvu 25. septembra 2012. godine i Zakon o izmenama i dopunama Zakona o stočarstvu 19. februara 2016. godine.

Nakon dugogodišnje prakse i primene ovog zakona, utvrđeno je da je veći broj odredbi zastareo iz razloga što su donete pre velikih izmena EU zakonodavstva. Naime, odredbe važećeg zakona nisu usaglašene sa Uredbom (EU) 2016/1012 Evropskog parlamenta i Saveta od 8. juna 2016. godine o zootehničkim i genealoškim uslovima za odgoj priplodnih životinja čiste rase, hibridnih priplodnih svinja i njihovih reproduktivnih materijala, trgovinu njima i njihov ulazak u Uniju, kao i o izmeni Uredbe (EU) broj 652/2014, direktiva Saveta 89/608/EEZ i 90/425/EEZ i o stavljanju van snage određenih akata u oblasti odgoja životinja (“Uredba o odgoju životinja”), koju je trebalo primeniti u odredbama koje se odnose na priplodne domaće životinje vrste goveda, svinja, ovaca, koza i kopitara, kao i njihove reproduktivne materijale ako su te domaće životinje ili potomstvo dobijeno iz tih reproduktivnih materijala namenjeni za upis kao priplodne domaće životinje čiste rase u matičnu knjigu ili registar kao hibridne priplodne svinje, odnosno živine u odgajivački registar, naročito radi trgovanja unutar Unije, uključujući unutar države članice, ili ulaska u Uniju tih priplodnih domaćih životinja i njihovih reproduktivnih materijala. Na taj način bi se stvorili uslovi za jednak tretman domaćih proizvođača na međunarodnom tržištu. Nova uredba u oblasti zootehnike je ukinula prethodno važeće direktive i odluke koje su davale smernice za zootehnička pravila koja primenjuje svaka država članica.

Takođe, potrebno je bilo usaglasiti odredbe važećeg zakona o stočarstvu sa Uredbom Saveta (EZ) broj 1005/2008 od 29. septembra 2008. godine o uspostavljanju sistema Zajednice za sprečavanje, suzbijanje i zaustavljanje nezakonitog, neprijavljenog i neregulisanog ribolova, o izmenama i dopunama uredbi (EEZ) broj 2847/93, (EZ) broj 1936/2001 i (EZ) broj 601/2004 i o prestanku važenja uredbi (EZ) broj 1093/94 i (EZ) broj 1447/1999, jer oblast koja uređuje nezakonit, neprijavljen i neregulisan ribolov nije bila primenjiva usled nedostatka pravnog osnova za propisivanje kazni, zabranjivanje prometa proizvoda takvog ribolova, utvrđivanje liste zemalja i plovila koje učestvuju u nezakonitom, neprijavljenom i neregulisanom ribolovu. Ova problematika se odnosi na pravna lica koja vrše promet proizvoda ribarstva, a dati proizvodi su definisani EU zakonodavstvom.

Pored navedenog, važno je naglasiti da je Republika Srbija dobila tri merila za otvaranje pregovora u Poglavlju 12 od kojih se prvo merilo odnosi na usvajanje zakonodavnog okvira za Poglavlje 12 i koje glasi da Srbija treba da usvoji zakonodavni okvir koji je usklađen sa pravnim tekovinama EU, da obezbedi puno prenošenje pravnih tekovina u okviru ovog poglavlja i da obezbedi jasno dodeljivanje nadležnosti, naročito u pogledu kontrolnih tela. Usvajanje zakonodavanog okvira je preduslov za završetak pripreme i usvajanje Strategije sa Akcionim planom za Poglavlje 12 (Merilo 2 za otvaranje pregovovora).

U poslednjem Izveštaju Evropske komisije za 2024. godinu Srbija je umereno pripremljena u oblasti bezbednosti hrane, veterinarske i fitosanitarne politike. Prva preporuka za Srbiju jeste da usvoji okvirno zakonodavstvo o bezbednosti hrane, službenim kontrolama, dobrobiti životinja i genetički modifikovanim organizmima, usklađeno sa pravnim tekovinama EU i tako ojača administrativne kapacitete kako bi se obezbedila ispravna primena.

Naime, Poglavlje 12 obuhvata pravne tekovine EU u oblasti bezbednosti hrane, hrane za životinje, zdravlja i dobrobiti životinja, zdravlja bilja, kao i stavljanja hrane i proizvoda životinjskog porekla na tržište, a cilj mera u okviru ovog poglavlja je osiguranje visokog nivoa zaštite zdravlja ljudi, životinja i biljaka, kao i zaštite interesa potrošača.

Činjenica je da pravni i institucionalni okvir za ovo poglavlje u velikoj meri postoji u Srbiji, ali je potrebno njegovo dalje usklađivanje sa pravnim tekovinama EU, odnosno sa navedenim izmenama EU zakonodavstva u ovoj oblasti, a nužno je i jačanje kapaciteta nadležnih institucija.

Zakon o stočarstvu je jedan od zakona koji čine zakonodavni okvir za Poglavlje 12 i njegovo usvajanje je predviđeno Nacionalnim programom za usvajanje pravnih tekovina Evropske unije i Planom za ispunjavanje najvažnijih obaveza iz procesa pregovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji do kraja 2026. godine.

Takođe, zakonodavni okvir je deo i Reformske agende koja je doneta na osnovu Plana rasta za zemlje Zapadnog Balkana. Naime, Reformskom agendom Republike Srbije 2024 - 2027, u okviru Oblasti politike 1 - Poslovno okruženje i razvoj privatnog sektora, reforme 1.3.1. Poboljšanje konkurentnosti poljoprivrednog sektora.

Za Republiku Srbiju je bitno da ispuni uslove propisane uredbom, kako bi proizvođači mogli da izvoze priplodni materijal u zemlje članice EU, kao i druge zemlje koje poštuju EU pravila. To se može ispuniti nakon kontrole sprovedene od strane Komisije.

S obzirom da važeći Zakon o stočarstvu ne ispunjava zahteve koji su postavljeni kroz nove Uredbe, kojima je stavljeno van snage više EU propisa koji su definisali ovu oblast, kao i da bi se doneli podzakonski akti koji dalje uređuju zootehniku u skladu sa EU pravilima, neophodno je donošenje novog zakonskog rešenja koje će dati ovlašćenja ministru za donošenje podzakonskih propisa u skladu sa tim pravilima.

Iz starog paketa EU propisa u ovoj oblasti ostali su na snazi Direktiva Saveta 90/428/EEZ od 26. juna 1990. godine o trgovini kopitarima namenjenim za takmičenja i o uslovima za učestvovanje na takmičenjima, kao i Odluka Komisije 92/216/EEZ od 26. marta 1992. godine o prikupljanju podataka o takmičenjima za kopitare u smislu člana 4. stav 2. Direktive Saveta 90/428/EEZ za čije je donošenje neophodno propisati pravni osnov koji se odnosi na sve zahteve koji se postavljaju pred zemlje članice. Za donošenje takvog pravnog akta je neophodno uspostaviti saradnju sa udruženjima koja se bave konjičkim sportom.

U zootehničkom zakonodavstvu EU je fokus na sledećim vrstama životinja: goveda, ovce, koze, svinje i kopitari, dok je kod nas fokus i na živini, pčelama i ribama, što je prednost važećeg zakona i trebalo je zadržati te odrednice. Prilikom izrade radnog teksta potrebnih izmena i dopuna važećeg

Zakona o stočarstvu, konstatovano je da je obim intervencija u tekstu prelazi više od polovine članova osnovnog zakona, pa je u smislu odredbe člana 47. stav 3. Jedinstvenih metodoloških pravila (“Službeni glasnik RS”, broj 21/10) trebalo doneti novi propis, odnosno zakon, umesto izmena i dopuna postojećeg.

Odredbe ovog zakona usaglašene sa novim evropskim zakonodavstvom, posebno sa Uredbom EU, s tim što su pojedini pojmovi izmenjeni, odnosno usklađeni sa našim važećim zakonodavstvom ((Zakon o privrednim drušzvima (“Službeni glasnik RS”, br. 36/11, 99/11, 83/14 - dr. zakon, 5/15, 44/18, 95/18, 91/19, 109/21 i 19/25), Zakon o javnim službama (“Službeni glasnik RS”, br. 42/91, 71/94, 79/2005 - dr. zakon, 81/2005 - ispr. dr. zakona, 83/2005 - ispr. dr. zakona i 83/2014 - dr. zakon), Zakon o naučnoistraživačkoj delatnosti (“Službeni glasnik RS”, br. 110/05, 50/06 - ispr, 18/10, 112/15 i 49/19 - dr. zakon) i dr).

III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA

Tekst ovog zakona podeljen je na 15 glava čiji su nazivi određeni u skladu sa sadržinom odredaba koje čine tu glavu, odnosno prema nomotehničkim pravilima sadržanim u pomenutim Jedinstvenim metodološkim pravilima koja se odnose na izradu zakona koje donosi Narodna skupština.

Glava I. OSNOVNE ODREDBE (čl. 1 - 4.)

Uvodni deo ovog zakona sadržan je u Glavi I. koja nosi naziv OSNOVNE ODREDBE što je u skladu sa članom 6. Jedinstvenih metodoloških pravila za izradu propisa, jer sadrži i načelo u oblasti koja se uređuje tim zakonom.

U ovoj glavi preciziran je predmet uređivanja (član 1.), domaće životinje na koje se ovaj zakon primenjuje (goveda, bivoli, ovce, koze, konji, magarci, svinje, živina, kunići, pčele, gajena divljač, ribe i drugi vodeni organizmi, kao i druge domaće životinje koje mogu da se gaje), kao i one na koje se ovaj zakon ne primenjuje (kućni ljubimci).

U članu 2. precizirano je značenje pojedinih izraza upotrebljenih u ovom zakonu. Ove definicije pojmova u celini su usklađene sa definicijama pojmova datih u Uredbi EU 1012/2016.

Iako Srbija još uvek nije članica EU, u cilju korišćenja jedinstvene terminologije i istovetnog značenja pojmova kao u zemljama EU sa kojima Srbija razvija međusobnu saradnju i trgovinske odnose u ovoj oblasti, predložena je izmena, odnosno dopuna pojedinih definicija sadržanih u Zakonu o stočarstvu iz 2009. godine (definicija matične knjige i glavnog dela matične knjige, zootehničkog uverenja, linije priplodnih životinja čiste rase određene rase, odgajivačkog programa, priplodnog materijala, rase i sl.), a uvedeni su i definisni novi pojmovi preuzeti iz Uredbi EU, kao što je pojam klase, nezakonitog, neprijavljenog i neregulisanog ribolova, odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, odgajivačnice za hibridne priplodne svinje koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje, priplodne domaće životinje i priplodne vrednosti, hibridne priplodne svinje, odgajivačkog registra, priplodne domaće životinje čiste rase i sl.

Članom 3. definisani su ciljevi u stočarstvu koji su bili utvrđeni i u do sada važećem Zakonu o stočarstvu iz 2009. godine (izuzev onih koji se ostvaruju u skladu sa drugim propisima - promet proizvoda životinjskog porekla, sprovođenje organske proizvodnje u stočarstvu, očuvanje poljoprivrednih površina koje se koriste u stočarstvu i korišćenje informacionih sistema u stočarstvu). Ovi ciljevi ostvaruju se sprovođenjem odgajivačkih programa, kao i obavljanjem drugih poslova u skladu sa ovim zakonom.

Posebno je istaknuto načelo nediskriminacije (član 4.), koji obezbeđuje upis u glavnu matičnu evidenciju svake domaće životinje koja ispunjava uslove za upis, kao i pravo svakog odgajivača da uz poštovanje propisanih uslova postane član osnovne odgajivačke organizacije i učestvuje u sprovođenju odgajivačkog programa.

Glava II. SUBJEKTI U STOČARSTVU I NjIHOVI ORGANIZACIONI OBLICI (čl. 5 - 16.)

Prema odredbama člana 5. ovog zakona, subjekti u stočarstvu su odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu i odgajivači. Obavljanje poslova ovih subjekata na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja, obezbeđuje Republika Srbija preko ministarsva nadležnog za poslove poljoprivrede (dalje u tekstu: Ministarstvo).

Da bi mogli da obavljaju poslove u stočarstvu, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koji su registrovani i Registru privrednih subjekata, odnosno u drugom odgovarajućem propisanom registru, moraju biti registrovani i u Registru odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu.

Takođe, ovim članom je određen mogući sastav, odnosno oblici organizovanja ovih subjekata:

- odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase može se sastojati od glavne, regionalne i osnovne odgajivačke organizacije, kao i od organizacije sa posebnim ovlašćenjima,

- odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu može se sastojati od odgajivačke organizacije, organizacije sa posebnim ovlašćenjima i odgajivačnica za hibridne priplodne svinje koja posluje u zatvorenom sistemu proizvodnje.

Izloženi način organizovanja ovih subjekata predstavlja novinu u odnosu na dosadašnji način uređivanja organizacionih oblika subjekata u stočarstvu, koji je posledica usaglašavanja sa novinama u zakonodavstvu EU.

Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase (odeljak 1.) u zavisnosti od vrste, odnosno rase domaćih životinja, može se sastojati od glavne odgajivačke organizacije, regionalne odgajivačke organizacije, osnovne odgajivačke organizacije i organizacije sa posebnim ovlašćenjima. Odredbama čl. 7. - 9. ovog zakona detaljno su definisani poslovi koje svaka odgajivačka organizacija obavlja u stočarstvu. Glavna odgajivačka organizacija, između ostalog, izrađuje i sprovodi glavni odgajivački program koji rešenjem odobrava Ministarstvo. Osnovni odgajivački program, koji izrađuje i sprovodi osnovna odgajivačka organizacija, mora biti u skladu sa glavnim odgajivačkim program, a usklađenost tih programa utvrđuje glavna odgajivačka organizacija. Takođe, ovim odredbama su propisani uslovi koje moraju da ispune stručnjaci za obavljanje poslova u odgajivačkoj organizaciji, kao i uslovi u pogledu broja i stručne spreme zaposlenih u tim organizacijama na način usklađen sa odredbama Zakona o visokom obrazovanju (“Službeni glasnik RS”, br. 88/17, 73/18, 27/18 - dr. zakon, 67/19, 6/20 - dr. zakoni, 11/21 - autentično tumačenje, 67/21, 67/21 - dr. zakon, 76/23 i 19/25) i podzakonskog akta donetog na osnovu tog zakona - Pravilnika o listi stručnih, akademskih i naučnih naziva (“Službeni glasnik RS”, br. 6/23 - prečišćen tekst, 47/23, 51/23, 55/23, 59/23, 66/23 - ispr., 85/23, 3/24, 11/24, 37/24, 57/24, 95/24 i 28/25) kojim se utvrđuje Lista stručnih, akademskih i naučnih naziva sa naznakom zvanja odgovarajućeg stepena studija iz odgovarajućih obrazovno-naučnih i obrazovno-umetničkih oblasti i skraćenice tih naziva, u delu koji se odnosi na stručne i akademske nazive, što je urađeno i u drugim odredbama ovog zakona kojima se definiše stručna sprema zaposlenih. Osim pomenutih uslova, ovim odredbama je kao poseban uslov za obavljanje poslova predviđeno posedovanje odgovarajućeg objekta i opreme.

U članu 10. ovog zakona, navedeno je 11 organizacija sa posebnim ovlašćenjima sa kratkim određenjem poslova radi čijeg su obavljanja osnovane. Novine u odnosu na dosadašnje stanje, predstavljaju uvođenje centra za gajenje i selekciju divljači koji vrši merenje, testiranje, ocenjivanje osobina određene vrste divljači za potrebe selekcijskog programa iz gajenja divljači, kao i gajenje i promet reprodiktivnog materijala divljači, u skladu sa odgajivačkim programom za ovu vrstu priplodnih životinja, kao i uvođenje centra za selekciju i procenu priplodnih vrednosti koji učestvuje u kreiranju i sprovođenju odgajivačkih programa odgajivačkog društva. Organizacije sa posebnim ovlašćenjima navedene u ovom članu, mogu da obavljaju svoje poslove predviđene glavnim odgajivačkim programom po dobijanju saglasnosti glavne odgajivačke organizacije, ako ispunjavaju propisane uslove u pogledu stručnog kadra, odgovarajućih objekata, opreme i uređaja. Ovi uslovi bliže se uređuju aktom ministra nadležnog za poslove poljoprivrede (dalje u tekstu: ministar).

Odgajivačka društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu (odeljak 2.) u svrhu sprovođenja odgajivačkog programa za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, registrovane u odgajivačke registre koje oni vode ili uspostavljaju, odgajivačnice za hibridne priplodne svinje koje posluju u zatvorenom sistemu proizvodnje, kao i organizacije sa posebnim ovlašćenjima mogu podneti zahtev Ministarstvu da ih prizna kao odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu (član 11.). Istim članom propisana je obaveza ovog društva da izradi i sprovodi glavni odgajivački program za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, koji rešenjem odobrava ministar, kao i poslovi koje je dužno da obavlja u sprovođenju tog programa. Takođe, propisano je da svoje poslove može da obavlja pod uslovom da ima određeni broj stručnjaka i zaposlenih sa odgovarajućom stručnom spremom, kao i odgovarajuće objekte, opremu i uređaje.

Budući da je jedan od najznačajnijih poslova koje obavlja glavna odgajivačka organizacija, vođenje glavnih matičnih evidencija i izdavanje zootehničkih uverenja, odredbama čl. 12, 13. i 14. uređeno je vođenje i struktura matičnih knjiga i registara, odnosno izdavanje zootehničkih uverenja.

Predviđene su: glavna matična knjiga domaćih životinja, matična knjiga lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja o poreklu rase, registar matičnih jata živine, registar matica pčela poznatog porekla i registar gajene divljači po vrstama. Ove matične knjige i registre vodi glavna odgajivačka organizacija. Matične knjige sastoje se od glavnog dela i po potrebi, odnosno ako je to predviđeno odgajivačkim programom, jednog ili više dodatnih delova za domaće životinje iste vrste koje ne ispunjavaju uslove za upis u glavni deo, pod uslovom da pravila utvrđena u programu dozvoljavaju da se potomci tih domaćih životinja upisuju u glavni deo. Uslove za upis priplodnih domaćih životinja čiste rase u glavni i dodatne delove matične knjige propisuje ministar.

Zootehničko uverenje definisano je ovim zakonom kao odgajivačko uverenje, potvrda ili komercijalna dokumentacija koja se izdaje na papiru ili u elektonskom obliku za priplodne domaće životinje i njihove reproduktivne materijale, koja sadrži podatke o pedigreu, identifikaciju i po mogućnosti rezultate testiranja proizvodne sposobnosti i procene genetičke vrednosti (član 2. tačka 18.). Članom 14. ovog zakona predviđena je obaveza odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase ili odgajivačkog društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje sprovodi odgajivački program koji je odobren, da na zahtev odgajivača koji učestvuje u tom odgajivačkom programu izda zootehničko uverenje za njegove priplodne domaće životinje ili njihove reproduktivne materijale. Zakonsko uređivanje izdavanja ovog važnog dokumenta koji prati kvalitetne priplodne domaće životinje, predstavlja novinu proizašlu iz usklađivanja sa evropskim zakonodavstvom i, istovremeno, predstavlja uslov za jednak tretman domaćih proizvođača na međunarodnom tržištu. U cilju usklađivanja zootehničkih dokumenata sa propisima EU, dato je ovlašćenje ministru da podzakonskim aktom propiše uslove za izdavanje, sadržinu i format zootehničkog uverenja.

U odeljku 3. ove glave uređeno je osnivanje i poslovi Naučno-stručnog saveta za stočarstvo. Ovaj savet, kao posebnu radnu grupu, rešenjem osniva ministar, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava.

Naučno-stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa: propisima kojima se uređuje oblast stočarstva; predlozima dugoročnih razvojnih programa iz oblasti stočarstva; predlozima mera poljoprivredne politike iz oblasti stočarstva; listom lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja i ugroženih rasa i drugim značajnim pitanjima iz oblasti stočarstva.

Glava III. REGISTAR (čl. 17 - 20.)

Jedan od uslova koji treba da ispune pravna lica da bi mogla da obavljaju poslove u stočarstvu, jeste da su upisana i u Registar odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živine. U Registar se upisuju samo ta odgajivačka društva, a ne i drugi subjekti u stočarstvu, odnosno odgajivači (član 17.).

Upis u Registar vrši se na osnovu zahteva koji odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase, odnosno odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu podnosi Ministarstvu. Ministar donosi rešenje o upisu tog pravnog lica u Registar u roku od 60 dana od dana podnošenja zahteva, ako su ispunjeni propisani uslovi u pogledu stručnog kadra, objekata, opreme i uređaja. Rešenjem o upisu utvrđuje se oblast rada u stočarstvu po vrstama domaćih životinja, izdaje se na pet godina i može se obnoviti ako je zahtev za obnovu podnet u roku od 90 dana od isteka roka važenja rešenja (nepodnošenje zahteva u pomenutom roku je, između ostalih, razlog za brisanje iz Registra). Ovo rešenje je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor. Takođe, propisana je obaveza upisanog odgajivačkog društva da obavesti Ministarstvo o svakoj promeni podataka koji se odnose na upis u Registar (član 18.).

Podaci iz Registra su javni i na osnovu njih se sačinjava spisak odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, što je jedan od zahteva iz Uredbe EU. Registar se vodi u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima koje vodi Ministarsvo (član 19.).

Članom 20. propisani su uslovi i postupak brisanja iz Registra. Brisanje iz Registra se vrši na osnovu rešenja ministra koje je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor. Podrazumeva se da se svako brisanje iz Registra odražava na sadržinu spiska odgajivačkih društava, jer je zahtev evropskog zakonodavstva da ovi spiskovi budu ažurni.

Glava IV. ODGAJIVAČKI CILjEVI I SPROVOĐENjE ODGAJIVAČKIH PROGRAMA (čl. 21 - 30.)

Osnovni odgajivački ciljevi utvrđeni ovim zakonom su povećanje produktivnosti domaćih životinja, izmena i poboljšanje rasnog sastava i sprečavanje smanjenja brojnog stanja domaćih životinja, a bliže se utvrđuju glavnim odgajivačkim programom (član 21.).

Radi sprovođenja ovih ciljeva, članom 22. ovog zakona predviđene su odgovarajuće odgajivačke i zootehničke mere, koje se utvrđuju Dugoročnim programom mera za sprovođenje odgajivačkog programa koji donosi Vlada za period od pet godina (član 23, kojim je određena i sadržina ovog programa).

Osim Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa, Vlada donosi Godišnji program mera za sprovođenje odgajivačkog programa, u cilju sprovođenja mera utvrđenih Dugoročnim programom za pojedine vrste domaćih životinja (član 24.).

Naredni članovi (čl. 25 - 30.) posvećeni su odgajivačkim programima koji predstavljaju osnovu za svaku aktivnost subjekata u stočarstvu.

Najvažniji je glavni odgajivački program koji donosi glavna odgajivačka organizacija, odnosno odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu i koji sadrži odgajivačke ciljeve, veličinu populacije, odgajivačke metode i selekcijski program, program banke gena, razvojne istraživačke zadatke i uslove za uspešnije gajenje domaćih životinja. Donosi se za svaku vrstu, odnosno rasu domaćih životinja sa ciljem širenja genetičkog napretka i poboljšanja kvaliteta stočarskih proizvoda, u skladu sa zootehničkim standardima. Glavni odgajivački program rešenjem odobrava Ministarstvo, ako ispunjava propisane uslove.

Osnovna odgajivačka organizacija takođe donosi svoj odgajivački program koji mora biti u saglasnosti sa glavnim ogajivačkim programom, što utvrđije glavna odgajivačka organizacija.

Novina u ovom zakonu su odredbe kojima su utvrđena prava odgajivača koji učestvuju u odgajivačkim programima i prava i obaveze odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živine u sprovođenju njihovih odgajivačkih programa koji su odobreni. Ove odredbe su unete u tekst ovog zakona u cilju usaglašavanja sa novinama u evropskom zakonodavstvu.

Kontrola sprovođenja svih odgajivačkih programa koju vrši Ministarsvo, uređena je na isti način kao u važem Zakonu o stočarstvu.

Glava V. KONTROLA PRODUKTIVNOSTI I OČUVANjE OSOBINA DOMAĆIH ŽIVOTINjA (čl. 31 - 52.)

Odredbe o kontroli produktivnosti i očuvanju osobina domaćih životinja u važećem zakonu iz 2009. godine, zastarele su i neusaglašene sa promenama u evropskom zakonodavstvu, što je uslovilo drugačiji pristup u uređivanju ovih pitanja u ovom zakonu.

Odredbe o prihvatanju priplodnih domaćih životinja čiste rase i njihovih reproduktivnih materijala, odnosno pravila ustanovljena za prirodno parenje, veštačko osemenjavanje goveda, svinja, ovaca ili koza, kao i kopitara, za transfer embriona i za testiranje muških grla priplodnih domaćih životinja čiste rase, u celini su preuzete iz Uredbe EU. Na isti način određeni su uslovi pod kojim odgajivač može zabraniti ili ograničiti upotrebu jedne ili više dozvoljenih tehnika reprodukcije, posebno u slučaju ugrožene rase. Takođe, preuzeta su i pravila vezana za prihvatanje, prikupljanje, proizvodnju, preradu i skladištenje semena ili embriona (član 31.).

Novinu predstavljaju i odredbe kojima je propisana obaveza odgajivačkog društva za priplodne domaće životinje čiste rase da zahteva proveru identiteta priplodnih goveda, ovaca, koza i kopitara čiste rase koje se koriste za prikupljanje semena za veštačko osemenjavanje, metodom analize krvne grupe ili nekim drugim metodom koji pruža najmanje isti stepen sigurnosti kao što je DNK analiza. U slučaju korišćenja priplodnih goveda, ovaca, koza i kopitara za prikupljanje jajnih ćelija i embriona, kao i semena za veštačku oplodnju svinja, odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živine mogu zahtevati proveru identiteta istim, navedenim metodama (član 32.).

Novinu u ovom zakonu predstavljaju i odredbe o registraciji hibridnih priplodnih svinja, odnosno živine. Propisana je obaveza odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu da na zahtev odgajivača registruju u svom odgajivačkom registru, sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu koje ispunjavaju propisane uslove. Takođe, propisana je i obaveza odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu da registruju i sve hibridne priplodne svinje, odnosno živinu iste rase, linije ili ukrštanja koje je pod istim uslovima registrovalo drugo odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu priznato u RS ili drugoj državi (član 33.).

Takođe, novinu predstavljaju i pravila za prihvatanje hibridnih priplodnih svinja i njihovih reproduktivnih materijala, propisana na način koji je propisan Uredbom EU (član 34.).

Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja, odnosno drugi priplodni materijal mora imati poznato poreklo koje utvrđuje glavna odgajivačka organizacija. Poreklo može biti puno (za muške i ženske kvalitetne priplodne životinje) što podrazumeva poznate dve ili više generacije predaka, odnosno nepotpuno (za ženske kvalitetne priplodne životinje), što znači da se ne mogu utvrditi svi preci, ali je poznato poreklo jednog od roditelja (član 35.).

Kontrola proizvodnih sposobnosti i procena priplodne vrednosti domaćih životinja vrši se u skladu sa međunarodno priznatim postupcima i metodama. Odgajivačko društvo za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačko društvo za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu su dužni da odgajivaču daje rezultate izvršene kontrole (čl. 36. i 37.).

Svaka kvalitetna priplodna domaća životinja mora biti ocenjena i razvrstana u klase radi sprovođenja selekcijskog programa i gajenja. Nove rase, linije i hibride domaćih životinja nastalih na teritoriji RS, rešenjem utvrđuje ministar. Da bi nova rasa ili uvežena rasa kvalitetnih priplodnih domaćih životinja mogla biti uključena u glavni odgajivački program, mora se prethodno izvršiti provera njihove proizvodne sposobnosti, procena priplodne vrednosti i razvrstavanje u klase (čl. 38 - 40.).

Odredbama čl. 41 - 46. zakona propisani su zootehnički postupci koji se odnose na razmnožavanje domaćih životinja koje može da se izvodi veštačkim osemnjavanjem ili prirodnim parenjem. Propisani su uslovi pod kojima se može vršiti parenje u srodstvu, kao i uslovi koje mora da ispunjava priplodnjak koji se koristi za prirodno parenje, odnosno uslovi koje mora da ispunjava priplodnjak koji se koristi za veštačko osemenjavanje.

Seme koje se koristi za veštačko osemenjavanje mora da ispunjava zakonom propisane uslove, uz izuzetke koji su takođe propisani ovim zakonom.

Veštačko osemenjavanje može da obavlja izvođač veštačkog osemenjavanja, kao i odgajivač u svom stadu na osnovu ugovora o saradnji sa izvođačem veštačkog osemenjavanja, ako je stručno osposobljeno za izvođenje veštačkog osmenjavanja i poseduje stručnu spremu poljoprivrednog ili veterinarskog smera. Stručno osposobljavanje odgajivača za izvođenje veštačkog osemenjavanja vrši se na organizovanim obukama, prema programu koji donosi Ministarstvo.

Posebno, propisane su obaveze izvođača veštačkog osemenjavanja, kao i uslovi koje mora da ispunjava centar za reprodukciju i veštačko osemenjavanje radi sprovođenja glavnog odgajivačkog programa (čl. 47. i 48.).

Jajne ćelije i embrioni domaćih životinja mogu se koristiti i stavljati u promet samo ako su ispunjeni određeni uslovi utvrđeni ovim zakonom i podzakonskim aktom donetim na osnovu ovog zakona (član 49.).

U Republici Srbiji je zabranjeno menjanje nasledne osnove domaćih životinja metodama genetičke manipulacije, osim u naučnoistraživačke svrhe, pod uslovom da se vrši u zatvorenom i za tu svrhu opremljenom objektu, uz dozvolu koju izdaje ministar (član 50.).

Molekularno-genetički testovi mogu se vršiti radi sakupljanja informacija o kvalitetnim priplodnim domaćim životinjama, za donošenje odluka u sprovođenju odgajivačkog programa, za očuvanje lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja i radi očuvanja biološke raznovrsnosti domaćih životinja. Izvodi ih laboratorija za molekularno-genetičke testove u skladu sa načelima dobre laboratorijske prakse, kao i po međunarodno priznatim metodama (član 51.).

Testiranje proizvodnih sposobnosti domaćih životinja vrše odgajivačka društva za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačka društva za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu, u skladu sa glavnim odgajivačkim programom, isključivo na način kojim se obezbeđuje međunarodna merljivost dobijenih rezultata (član 52.).

Glava VI. GAJENjE DOMAĆIH ŽIVOTINjA (čl. 53 - 59.)

U uređivanju pitanja koja se odnose na gajenje domaćih životinja, uglavnom su zadržana rešenja iz važećeg Zakona o stočarstvu. Razlika je u tome što su izostavljeni zootehnički postupci koje odgajivač može sam da preduzima u cilju zdravstvene zaštite domaćih životinja koje gaji, jer se to pitanje uređuje zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita životinja, a prilikom definisanja objekata i opreme za gajenje izostavljeni su đubrišta, objekti za stočne otpatke i skladišta za hranu i vodu, jer to nisu objekti za gajenje domaćih životinja.

Dakle, pravilo je da se gajenje vrši uz ispunjavanje potreba domaćih životinja tako da se zadovoljavaju njihove biološke potrebe, ne ometaju njihove telesne funkcije i ponašanje, kao i da se sa njima postupa u skladu sa propisima kojima se uređuje zdravstvena zaštita i dobrobit životinja. Ishrana, nega i smeštaj domaćih životinja treba da zadovoljavaju fiziološke, etološke i druge potrebe, moraju se negovati i hraniti na način koji odgovara svakoj vrsti domaćih životinja i mora im se obezbediti odgovarajući smeštaj u objektima za gajenje. Odgajivač je dužan da obezbedi posebnu negu i lečenje za bolesne, povređene i iznemogle domaće životinje, ne sme ih prisilno hraniti, osim ako je to u funkciji preživljavanja ili iz zdravstvenih razloga (član 54.).

Objekat za gajenje mora da ispunjava propisane zootehničke uslove, kao i oprema koju odgajivač koristi za smeštaj, hranjenje, čišćenje i negu, kao i za prevoz domaćih životinja i životinjskih otpadaka (član 55.).

Daljim odredbama (čl. 56 - 58.) uspostavljena su pravila za ishranu domaćih životinja, korišćenje životinjskih izlučevina za đubrenje, kao i opšti uslovi koje treba da ispune objekti za smeštaj tih izlučevina.

Prema odredbama ovog zakona i zakona kojim se uređuje zdravstvena zaštita životinja, domaće životinje moraju biti obeležene. Obeležavanje mogu da vrše veterinarske ambulante, stanice i službe, odgajivačke organizacije i odgajivači koji su osposobljeni za obeležavanje, odnosno koji su pohađali organizovanu obuku (koja se vrši po programu koje donosi Ministarstvo) i koje je Ministarstvo ovlastilo za vršenje obeležavanja. Ova lica su dužna da vode Evidenciju o obeležavanju životinja. Podaci o obeležavanju dostavljaju se Ministarstvu radi upisa u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (član 59.).

Glava VII. GAJENjE PČELA (čl. 60 - 65.)

U ovoj glavi, kojom su uređena pitanja vezana za gajenje pčela, takođe su zadržana rešenja sadržana u važećem Zakonu o stočarstvu. Propisani su uslovi i način gajenja, obaveza vođenja katastra pčelinje paše i fenoloških karti, selidba i praćenje odbeglog roja pčela, kao i posebna zaštita pčela za vreme pčelinje paše. Radi kontrole produktivnosti i očuvanja osobina pčela, utvrđen je zaštitni pojas oko centra za selekciju pčelinjih matica, gde se primenjuju posebni uslovi prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala. Novina je i u odredbi člana 64. koji propisuje zaštitu pčele za vreme pčelinje paše jer je određeno da pravno, odnosno fizičko lice može vršiti upotrebu sredstava za suzbijanje komaraca i drugih insekata, otrovnih za pčele za vreme pčelinje paše, samo po odobrenju nadležnog organa jedinice lokalne samouprave i to upotrebu tih sredstava svim metodama, a ne samo suzbijanje komaraca avio metodom kako je to u važećem zakonu. Gajenja pčela u zaštićenom pojasu vrši se pod posebnim, podzakonskim aktom propisanim uslovima (član 65.).

Glava VIII. GAJENjE DIVLjAČI (čl. 66. i 67.)

Gajenje divljači uređeno je na isti način kao u važećem Zakonu o stočarstvu jer je ocenjeno da nema potrebe da se važeće odredbe menjaju ili dopunjuju. Ovim odredbama definisani su uslovi za gajenje divljači, kao i način unošenja divljači koje nema na teritoriji Republike Srbije.

Glava IX. AKVAKULTURA (čl. 68 - 70.)

Uslovi za obavljanje akvakulture, unošenje riba i ostalih vodenih organizama stranog porekla u objekat za akvakulturu, kao i posebni uslovi za lov ribe u objektima za akvakulturu, takođe su uređeni na isti način kao u važećem Zakonu o stočarstvu.

Glava X. PROIZVODI RIBARSTVA (čl. 71. i 72.)

Proizvode ribarstva koji se izvoze, pored sertifikata o ulovu, prate i sertifikat za reeksport i potvrda da proizvodi ribarstva potiču od ulova za koji je izdata potvrda (sertifikat) o ulovu. Izuzetno, za pojedine proizvode i za pojedine zemlje, koje su na listi proizvoda, odnosno zemalja, nisu potrebne pomenute potvrde. Evidenciju o izdatim potvrdama vodi Ministarstvo (član 71.).

Novinu u ovoj glavi predstavljaju odredbe kojima je uređen nezakonit, neprijavljen i neregulisan ribolov (NNN ribolov). Nedostatak ovih odredaba u važećem zakonu značio je nedostatak pravnog osnova za propisivanje kazni, zabranjivanje prometa proizvoda takvog ribolova, utvrđivanje liste zemalja i plovila koje učestvuju u nezakonitom, neprijavljenom i neregulisanom ribolovu, što je bilo nužno promeniti, odnosno ugraditi u odredbe ovog zakona. Tako, precizno su definisni pojmovi NNN ribolova i predviđena je zabrana uvoza proizvoda ribarstva sa ribarskih plovila i zemalja za koje se utvrdi da učestvuju ili ne sarađuju u sprečavanju NNN ribolovnih aktivnosti. Ministarstvo prihvata listu tih ribarskih plovila i zemalja koju objavljuju nadležna tela EU.

Glava XI. OČUVANjE GENETIČKIH REZERVI DOMAĆIH ŽIVOTINjA I BIOLOŠKE RAZNOVRSNOSTI U STOČARSTVU (čl. 73 - 77.)

Genetičke rezerve domaćih životinja obuhvataju pojedinačne rase, sojeve i linije domaćih životinja. Čuvaju se u vidu minimalnog broja domaćih životinja, doza semena za veštačko osemenjavanje, jajnih ćelija ili embriona.

Očuvanje biološke raznovrsnosti u stočarstvu izvodi se u skladu sa Programom koji donosi ministar. Sadržina ovog programa precizirana je odredbama člana 74, a sredstva za očuvanje genetičkih rezervi obezbeđuju se u budžetu RS.

Lokalno prilagođene rase domaćih životinja su pod posebnom brigom države. Saglasno tome, Ministarstvo utvrđuje listu lokalno prilagođenih rasa i ugroženih lokalno prilagođenih rasa, a zaštićuje ime i lokalno prilagođenu rasu u skladu sa ratifikovanim međunarodnim ugovorima i sporazumima. Propisano je da se odgajivači lokalno prilagođenih rasa upisuju u Registar odgajivača lokalno prilagođenih rasa koji vodi Ministarstvo. Upis se vrši na zahtev odgajivača, na osnovu rešenja o upisu koje donosi ministar. Ovo rešenje je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor (član 75.).

Članom 76. propisano je da radi evidentiranja i praćenja statusa diverziteta domaćih životinja, sprovođenja mera podsticaja, povezivanja sa domaćim i međunarodnim bazama podataka kao i obavljanja drugih poslova u oblasti stočarstva, Ministarstvo uspostavlja, vodi i održava Informacioni sistem o diverzitetu domaćih životinja, u skladu sa ovim zakonom, kao i obaveze odgajivača, odgajivačkih organizacija i organizacija sa posebnim ovlašćenjima.

Posebnom odredbom propisane su mere koje u vanrednim uslovima može da naredi ministar, kojima se sprečava ugroženost domaćih životinja - zabrana prometa i zabrana klanja domaćih životinja, kao i druge mere koje će biti primerene tim vanrednim uslovima. (član 78.)

Glava XII. SREDSTVA ZA SPROVOĐENjE POSLOVA U STOČARSTVU

Ova glava sadrži samo jednu odredbu (član 78.) kojom je na utvrđeno da se sredstva za sprovođenje mera iz Dugoročnog programa i iz Godišnjeg programa mera za sprovođenje odgajivačkih programa, kao i za sprovođenje posebnih mera u vanrednim uslovima, sredstva za očuvanje genetičkih rezervi i biološke raznovrsnosti domaćih životinja, obezbeđuju u budžetu RS, budžetu AP i budžetu jedinice lokalne samouprave.

Glava XIII. NADZOR (čl. 79 - 86.)

Odredbama o nadzoru nad primenom ovog zakona određeno je da ministarstvo nadležno za poslove poljoprivrede vrši upravno-pravni nadzor i da se inspekcijski nadzor vrši preko poljoprivrednog, veterinarskog i graničnog veterinarskog inspektora (član 79). Uslovi za poslove poljoprivrednog inspektora su detaljno utvrđeni, izuzev inspektorskog ispita. Ovo sa razloga što je članom 47. stav

3. Zakona o inspekcijskom nadzoru (“Službeni glasnik RS”, br. 36/15, 44/18 - dr. zakon i 95/18) propisano je da lice na probnom radu koje je radni odnos zasnovalo na radnom mestu inspektora na neodređeno vreme i lice koje je zasnovalo radni odnos na radnom mestu inspektora na neodređeno vreme, a nema položen ispit za inspektora, polaže ispit za inspektora u roku od šest meseci od dana zasnivanja radnog odnosa, a stavom 6. istog člana propisano je da izuzetno, ispit za inspektora nije dužan da polaže inspektor koji je na dan stupanja na snagu ovog zakona imao najmanje sedam godina radnog iskustva na poslovima inspekcijskog nadzora i ispunjava uslove za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora. Takođe, određeno je da poslove veterinarskog i graničnog veterinarskog inspektora može da obavlja lice koje ispunjava uslove u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo i da se na sadržinu, vrste i oblike i postupak inspekcijskog nadzora, ovlašćenja i obaveze učesnika u inspekcijskom nadzoru i druga pitanja od značaja za inspekcijski nadzor koja nisu drugačije uređena ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona, primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje inspekcijski nadzor.

Kako se inspekcijski nadzor se vrši preko inspektora koji je službeno lice sa posebnim ovlašćenjima, obavezama i odgovornostima propisanim zakonom, koje ispunjava uslove za obavljanje inspekcijskog nadzora i uživa krivičnopravnu zaštitu propisanu zakonom, odredbom člana 80. ovog zakona uređena su pitanja službene legitimacije i službenog odela poljoprivrednog, veterinarskog i graničnog veterinarskog inspektora.

Ukoliko je inspekcijski nadzor nad primenom zakona, zbog raznorodnosti pitanja koja su uređena tim zakonom, u nadležnosti dve ili više inspekcija, pravilo je da se mora precizno izvršiti razgraničenje njihovih prava i dužnosti, odnosno ovlašćenja u postupanju da ne bi dolazilo do sukoba nadležnosti, što je urađeno tako što su odredbama člana 81. ovog zakona propisana prava i dužnosti poljoprivrednog inspektora, članom 82. prava i dužnosti veterinarskog inspektora i članom 83. prava i dužnosti veterinarskog graničnog inspektora.

Mere koje mogu u skladu sa svojim ovlašćenjima naložiti poljoprivredni inspektor, veterinarski inspektor i granični veterinarski inspektor precizirane su članom 84, kao i obaveza lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor da o izvršenju mera naloženih rešenjem obaveste nadležnog inspektora.

Obaveze lica nad kojima se obavlja inspekcijski nadzor da omoguće, pruže podatke i obaveštenja i osiguraju uslove za nesmetani rad poljoprivrednog inspektora, veterinarskog, odnosno graničnog veterinarskog inspektor, kao i da su dužna da u određenom roku, na zahtev poljoprivrednog inspektora, veterinarskog, odnosno graničnog veterinarskog inspektora dostave ili pripreme podatke i materijale koji su mu potrebni za obavljanje poslova inspekcijskog nadzora propisane su članom 85. ovog zakona, a nadležnost za rešavanje po žalbi članom 86.

Glava XIV. KAZNENE ODREDBE (čl. 87. - 91.)

Kaznene odredbe se nalaze posle odredaba o nadzoru nad primenom ovog zakona, a sadrže odredbe o sankcijama za kažnjiva dela. U našem pravnom sistemu postoje tri vreste kažnjivih dela, i to su krivična dela, privredni prestupi i prekršaji.

Zakonom o inspekcijskom nadzoru je ustanovljena obaveza inspektora da kada otkrije nezakonitost koja je kažnjiva po zakonu, nadležnom pravosudnom organu podnosi krivičnu prijavu, prijavu za privredni prestup ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno izdaje prekršajni nalog. Važno je naglasiti, da inspektor nema diskreciono ovlašćenje da sam, po sopstvenom nahođenju, odluči da li će podneti krivičnu prijavu, prijavu za privredni prestup, zahtev za pokretanje prekršajnog postupka ili izdati prekršajni nalog. Obaveza podnošenja krivične prijave za državne i druge organe za dela koja se gone po službenoj dužnosti, propisana je članom 280. Zakonika o krivičnom postupku (“Službeni glasnik RS”, br. 72/11, 101/11, 121/12, 32/13, 45/13, 55/14, 35/19, 27/21 - odluka US i 62/21 - odluka US), a članom 85. Zakona o privrednim prestupima (“Službeni list SFRJ”, br. 4/77, 36/77 - ispr, 14/85, 10/86 (prečišćen tekst), 74/87, 57/89 i 3/90 i “Službeni list SRJ”, br. 27/92, 16/93, 31/93, 41/93, 50/93, 24/94, 28/96 i 64/01 i “Službeni glasnik RS”, br. 101/05 - dr. zakon) ustanovljena je obaveza državnih organa da prijave privredne prestupe o kojima su obavešteni ili za koje saznaju na drugi način. Kada je reč o prekršajima, Zakonom o inspekcijskom nadzoru su precizno propisane situacije u kojima, uz zapisnikom konstatovano obrazloženje, inspektor nije dužan da podnese zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno izda prekršajni nalog. U svim drugim situacijama, nepodnošenje zahteva i neizdavanje prekršajnog naloga čini povredu radne dužnosti.

Tako su, članom 87. ovog zakona određene novčane kazne za privredne prestupe pravnog lica i odgovornog lica u pravnom licu koji su određeni ovom odredbom, kao i da se mogu predložiti izricanje zaštitne mera zabrane pravnom licu da se bavi određenom privrednom delatnošću, odnosno zaštitna mera zabrane odgovornom licu da vrši određene dužnosti, u trajanju od šest meseci do pet godina.

Prekršaji su posebna vrsta kažnjivih dela u našem pravu. Oni se razlikuju od drugih kažnjivih dela po svojoj pravnoj prirodi i obeležjima. U pitanju je lakša kategorija delikata od krivičnih dela i privrednih prestupa. Društvena opasnost nije osnovno obeležje prekršaja jer su to delikti kojima se krši društvena i ekonomska disciplina i koji su u odnosu na druga kažnjiva dela znatno brojniji i raznovrsniji, a po težini, kreću se od sitnijih do težih dela. Izvršioci prekršaja, a time i subjekti prekršajne odgovornosti, mogu biti pravna lica i odgovorna lica u pravnom licu, preduzetnici i fizička lica.

Naime, stavom 1. člana 39. Zakonom o prekšajima (“Službeni glasnik RS”, br. 65/13, 13/16, 98/16 - odluka US, 91/19, 91/19 - dr. zakon i 112/22 - odluka US) propisano je da se zakonom ili uredbom novčana kazna može se propisati u rasponu: od 5.000 do 150.000 dinara za fizičko lice ili odgovorno lice; od 50.000 do 2.000.000 dinara za pravno lice i od 10.000 do 500.000 dinara za preduzetnika, a stavom 2. istog člana, propisano je da izuzetno od odredaba stava 1. ovog člana, novčana kazna može se propisati u fiksnom iznosu za fizičko lice i odgovorno lice od 1.000 do 50.000 dinara, za preduzetnika od 5.000 do 150.000 dinara, a za pravno lice od 10.000 do 300.000 dinara.

Tako su, odredbama čl. 88, 89. i 90. ovog zakona, u skladu sa odredbama člana 39. Zakona o prekšajima propisane novčane u rasponu i u fiksnom iznosu i određeni prekršaji za sve subjekte prekršajne odgovornosti, odnosno pravna lica i odgovorna lica u pravnom licu, preduzetnike i fizička lica.

Novinu u ovom zakonu predstavlja uvođenje prekršajnog naloga kojim je pojednostavljeno procesuiranje blažih prekršaja uz značajno smanjenje troškova za državne ograne i koji omogućava da se što veći broj prekršaja završi priznanjem okrivljenog bez vođenja sudskog postupka (član 91.).

Glava XV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE (čl. 92 - 96.)

Prelaznim odredbama sadržanim u ovoj glavi određeni su:

Rok od dve godine za usaglašavanje poslovanja subjekata koji obavljaju poslove u oblasti stočarstva sa odredbama ovog zakona. Procenjeno je da je ovo optimalan rok za usaglašavanje s obzirom na obim i karakter promena koje je ovaj zakon uneo u poslovanje ovih subjekata;

Preuzimanje Glavne matične evidencije i drugih evidencija koje su ustanovljene na osnovu do sada važećeg Zakona o stočarstvu, u evidencije i registre koji se vode po ovom zakonu;

- Rok od godinu dana za donošenje propisa na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona. Bez obzira na činjenicu da je potrebno doneti veći broj podzakonskih akata u skladu sa ovim zakonom, procenjeno je da je ovo optimalan rok, jer su određeni propisi već doneti na osnovu identičnih ovlašćenja datih ranije važećim zakonom pa ih je sada potrebno samo uskladiti sa evropskim zakonodavstvom i ovim novim zakonom;

- Primena Uredbe o utvrđivanju Dugoročnog programa mera za sprovođenje odgajivačkog programa za period 2025 - 2029. godine, do isteka njenog roka, kao i primena ranije donetih propisa do donošenja novih podzakonskih propisa u delu koji nije u suprotnosti sa ovim zakonom, čime se obezbeđuje kontinuitet u sprovođenju politike Vlade u ovoj oblasti i onemogućavaju zastoji u nesmetanom obavljanju poslova u stočarstvu.

Već je rečeno da je za primenu ovog zakona potrebno doneti brojne podzakonske akte.

U tom cilju, ministar nadležan za poslove poljoprivrede ovlašćen je da:

1) bliže propisuje uslove u pogledu stručnog kadra, odgovarajućih

objekata, opreme i uređaja organizacija sa posebnim ovlašćenjima, izuzev za centar za reprodukciju životinja i veštačko osemenjavanje za koji su propisani uslovi ovim zakonom u pogledu stručnog kadra, a ostale uslove treba propisati (član 10. stav 4.),

2) bliže propisuje uslove za upis domaćih životinja u matičnu knjigu, odnosno u registar, sadržinu i način vođenja matične knjige, odnosno registra (član 12. stav 4.),

3) bliže propisuje uslove za upis priplodnih domaćih životinja čiste rase u glavni i dodatne delove matične knjige (član 13. stav 5.),

4) bliže propisuje uslove za izdavanje, sadržinu i format zootehničkih uverenja (član 14. stav 2.),

5) propisuje sadržinu i obrazac zahteva za upis u Registar odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živinu (član 18. stav 8.),

6) bliže propisuje sadržinu i način vođenja Registra, kao i način objavljivanja podataka iz registra (član 19. stav 4.),

7) bliže propisuje dodatne zahteve za odobravanje glavnog odgajivačkog programa (član 26. stav 2.),

8) propisuje uslove za registrovanje hibridnih priplodnih svinja (član

33. stav 1.).

9) propisuje uslove za ispunjavanje punog ili nepotpunog porekla

kvalitetnih priplodnih domaćih životinja, kao i metode i način za utvrđivanje i proveru porekla (član 35. stav 7.),

10) propisuje način vršenja kontrole proizvodnih sposobnosti domaćih životinja, metode za procenu priplodne vrednosti domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja zbirke podataka (član 36. stav 6.),

11) propisuje postupak i način ocenjivanja i razvrstavanja kvalitetnih priplodnih domaćih životinja u klase (član 38. stav 3.),

12) propisuje uslove za priznavanje novih rasa, linija i hibrida domaćih životinja (član (član 39. stav 2.),

13) bliže propisuje način vođenja evidencije o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju, kao i sadržinu potvrde o veštačkom osemenjavanju, odnosno prirodnom parenju (član 41. stav 3.),

14) propisuje način obeležavanja semena za veštačko osemenjavanje, način vođenja evidencije o proizvodnji semena za veštačko osemenjavanje, kao i uslove koje mora da ispunjava seme za veštačko osemenjavanje u pogledu kvaliteta (član 45. stav 5.),

15) bliže propisuje uslove koje moraju da ispunjavaju jajne ćelije i embrioni (član 49. stav 2.),

16) bliže propisuje metode za testiranje proizvodnih sposobnosti i procenu genetičke vrednosti, način sprovođenja testiranja proizvodnih sposobnosti i procene genetičke vrednosti, kao i obaveze odgajivačkih društava za priplodne domaće životinje čiste rase i odgajivačkih društava za hibridne priplodne svinje, odnosno živine koje sprovode testiranje proizvodne sposobnosti ili procenu genetičke vrednosti (član 52. stav 2.),

17) bliže propisuje tehničke i tehnološke uslove za objekte za izlučevine domaćih životinja (član 58. stav 3.),

18) bliže propisuje način obeležavanja i evidencije domaćih životinja (član 59. stav 8.),

19) bliže propisuje uslove i način gajenje pčela (član 60. stav 3.),

20) propisuje bliže uslove o sadržini i načinu vođenja katastra pčelinje paše (član 61. stav 4.),

21) bliže propisuje uslove i način selidbe pčela, sadržinu uverenja o transportu pčela, kao i uslove za izdavanje saglasnosti pčelarima iz drugih zemalja da mogu koristiti pčelinju pašu na teritoriji RS (član 62. stav 4.),

22) propisuje veličinu zaštitnog pojasa i posebne uslove prometa i selidbe pčela i pčelarskog priplodnog materijala, kao i posebne uslove gajenja pčela (član 65. stav 3.),

23) bliže propisuje uslove u pogledu površina ograđenog prostora, objekata, odgovarajuće opreme i stručnog kadra odgajivača koji se bavi farmskim gajenjem divljači (član 66. stav 8.),

24) bliže propisuje uslove u pogledu objekata, opreme i stručnog kadra odgajivača koji se bavi akvakulturom (član 68. stav 11.),

25) bliže propisuje obrazac međunarodne potvrde (sertifikata) o ulovu, obrazac međunarodne potvrde za reeksport (sertifikat za reeksport) i obrazac potvrde da su proizvodi ribarstva u skladu sa međunarodnom potvrdom (sertifikatom) o ulovu, listu proizvoda ribarstva za koje nisu potrebne potvrde, listu zemalja za koje nisu potrebne potvrde, listu sistema za dokumentovanje ulova koje je usvojila regionalna organizacija za upravljanje u ribarstvu, kao i način vođenja evidencije o potvrdama (član 71. stav 6.),

26) propisuje Listu genetičkih rezervi domaćih životinja, kao i način očuvanja genetičkih rezervi (član 73. stav 2.),

27) donosi Program očuvanja biološke raznovrsnosti u stočarstvu (član 74. stav 1.),

28) bliže propisuje listu lokalno prilagođenih rasa i ugroženih lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja, koja sadrži i kriterijume za utvrđivanje ugroženosti rase (član 75. stav 2.),

29) bliže propisuje uslove u pogledu gajenja i prometa lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja, kao i sadržinu i način vođenja Registra odgajivača lokalno prilagođenih rasa domaćih životinja (član 75. stav 9.),

30) bliže propisuje izgled službenog odela poljoprivrednog inspektora, način nošenja i razduženja, kao i način vođenja evidencije o izdatim službenim legitimacijama i službenim odelima (član 80. stav 4.).

Završnim odredbama utvrđen je prestanak važenja Zakona o stočarstvu (“Službeni glasnik RS”, br. 41/09, 93/12 i 14/16), Pravilnika o sadržaju obrasca prijave za upis u evidenciju organizacija udruženog rada koje se bave poslovima selekcije stoke i pčela (“Službeni glasnik RS”, broj 51/85) donet na osnovu Zakona o merama za unapređenje stočarstva (“Službeni glasnik SRS”, broj 38/84) i Pravilnika o međunarodnoj potvrdi (sertifikatu) o ulovu i listi proizvoda ribarstva za koje nisu potrebne međunarodne potvrde (sertifikati) o ulovu (“Službeni glasnik RS”, br. 10/17, 52/17, 115/17, 39/18, 98/18, 35/19, 83/19, 148/20, 117/21 i 115/23), kao i kad ovaj zakon stupa na snagu.

Izvor: Vebsajt eKonsultacije, 01.12.2025.