PRAVILNIK O IZMENAMA I DOPUNAMA PRAVILNIKA O NAČINU RAZVRSTAVANJA I POSTUPANJA SA SPOREDNIM PROIZVODIMA ŽIVOTINJSKOG POREKLA, VETERINARSKO-SANITARNIM USLOVIMA ZA IZGRADNJU OBJEKATA ZA SAKUPLJANJE, PRERADU I UNIŠTAVANJE SPOREDNIH PROIZVODA ŽIVOTINJSKOG POREKLA, NAČINU SPROVOĐENJA SLUŽBENE KONTROLE I SAMOKONTROLE, KAO I USLOVIMA ZA STOČNA GROBLJA I JAME GROBNICE ("Sl. glasnik RS", br. 61/2017)

Na osnovu člana 117. stav 3. i člana 137. stav 3. Zakona o veterinarstvu („Službeni glasnik RS”, br. 91/05, 30/10 i 93/12) i člana 17. stav 4. i člana 24. stav 2. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – US, 72/12, 7/14 – US i 44/14),
Ministar poljoprivrede i zaštite životne sredine donosi

Član 1.

U Pravilniku o načinu razvrstavanja i postupanja sa sporednim proizvodima životinjskog porekla, veterinarsko-sanitarnim uslovima za izgradnju objekata za sakupljanje, preradu i uništavanje sporednih proizvoda životinjskog porekla, načinu sprovođenja službene kontrole i samokontrole, kao i uslovima za stočna groblja i jame grobnice („Službenom glasniku RS”, br. 31/11, 97/13 i 15/15), u članu 4. tačka 1) menja se i glasi:

„1) bela voda jeste mešavina mleka, proizvoda na bazi mleka ili proizvoda od mleka sa vodom koje se prikuplja tokom ispiranja mlekarske opreme, uključujući posude koje se koriste za mleko i proizvode, pre njihovog čišćenja i dezinfekcije;”.

Posle tačke 1) dodaje se tačka 1a), koja glasi:

„1a) validacija jeste postupak kojim se na osnovu uspostavljene evidencije i dokumentacije utvrđuje i proverava da li se tokom proizvodnog procesa neprekidno proizvodi proizvod koji je u skladu sa utvrđenim, odnosno uspostavljenim svojstvima i pokazateljima kvaliteta;”.

Član 2.

U članu 14. posle stava 1. dodaju se st. 2. i 3, koji glase:

„LJuska jaja (u daljem tekstu: ljuske) u vidu organskog đubriva na sopstvenom zemljištu koristi se ako:

1) su ljuske rezultat obavljanja određene delatnosti;

2) količina ljuske za sedam dana iznosi najviše 20 kg;

3) su ljuske samlevene pre korišćenja na zemljištu;

4) se evidentira količina, datum, mesto, odnosno broj parcele i katastarska opština korišćenja ljuske;

5) se prilikom ishrane životinja ispune uslovi iz člana 72. ovog pravilnika.

Neprerađena vuna i dlaka za korišćenje na zemljištu u vidu malča ili kao izolacionog materijala u građevini, mogu se stavljati u promet sa gazdinstva sa životinjama na kojem nastaju, pod uslovom da ne predstavljaju rizik za javno zdravlje i zdravlje životinja.”

Član 3.

U članu 35. posle stava 3. dodaju se st. 4. i 5, koji glase:

„Materijal Kategorije 3, koji se sastoji od taloga iz centrifuge ili separatora, pre stavljanja u promet za ishranu farmskih uzgojanih životinja, mora da bude toplotno obrađen na temperaturi od najmanje 70 ºS u trajanju od 60 minuta ili najmanje 80 ºS u trajanju od 30 minuta.

Prilikom proizvodnje proizvoda od kolostruma, kolostrum se tretira najmanje primenom postupka HTST.”

Član 4.

U članu 68. posle stava 2. dodaje se novi stav 2, koji glasi:

Izuzetno, na zahtev podnosioca zahteva, a po odobrenju nadležnog organa umesto uslova iz stava 1. tačka 2) ovog člana, na prerađeni stajnjak i proizvode od prerađenog stajnjaka primenjuju se uslovi ako podnosilac zahteva dokaže da se tim uslovima biološki rizici svode na najmanju moguću meru, uključujući validaciju, koja se sprovodi na sledeći način:

1) utvrđivanjem i analizom mogućih opasnosti, uključujući uticaj ulaznog materijala, na osnovu celokupnog opisa uslova prerade, ocena rizika, kojom se utvrđuje kako se u praksi postižu određeni uslovi prerade u redovnim i vanrednim situacijama;

2) validacijom predviđenog procesa:

(1) merenjem smanjenja preživljavanja (viabilnosti)/infektivnosti endogenih indikator – organizma, tokom postupka, pri čemu taj indikator:

– je stalno prisutan u sirovini u velikom broju,

– nije manje otporan na primenjeni postupak toplotne obrade sa letalnim ishodom, ali nije ni znatno otporniji od patogenih organizama za čije se praćenje koristi,

– je relativno lako odrediv njegov broj, identifikovati ga i potvrditi, ili

(2) merenjem smanjenja preživljavanja (viabilnosti)/infektivnosti, tokom izloženosti, test organizma poznatih osobina ili virusa, koji su u polazni materijal uneseni odgovarajućim tesnim telom;

3) validacijom iz tačke 2) ovog stava dokazuje se da se postupkom postiže opšte smanjenje rizika, i to:

(1) kod toplotnih i hemijskih postupaka:

– smanjenje Enterococcus faecalis ili Salmonella Senftenberg za 5 log10 (775W, H2S negativno),

– smanjenje titra infektivnosti virusa otpornih na toplotu, kao što je parvovirus, za najmanje 3 log10 kada su utvrđeni kao značajna opasnost,

(2) kod hemijskih postupaka i smanjenje otpornih parazita, kao što su jaja Ascaris sp., za najmanje 99,9% (3 log10) u životnim fazama,

4) izradom potpunog programa kontrole, radi praćenja rada objekta, uključujući postupke za praćenje procesa sa parametrima koji se koriste u objektu, kao i drugim kritičnim kontrolnim tačkama, koji se beleže i čuvaju;

5) merama kojima se osigurava neprekidno praćenje i nadzor nad parametrima postupka koji su utvrđeni u programu kontrole, pri radu objekta.”

U dosadašnjem stavu 2. koji postaje stav 3. reči: „iz stava 1.” zamenjuju se rečima: „iz st. 1. i 2”.

Član 5.

U članu 93. posle stava 2. dodaju se st. 3–7, koji glase:

„Materijal Kategorije 3 iz člana 8. tačka 1) i tačka 2) podtačka (1) ovog pravilnika, iz objekata za klanje, rasecanje i preradu mesa, može se koristiti za ishranu kućnih ljubimca pod uslovom da se taj materijal drži odvojeno, prepoznatljivo i obeleženo na odgovarajućoj temperaturi (ohlađeno ili zamrznuto) i da ispunjava mikrobiološke standarde u pogledu Salmonella iz Priloga 4 ovog pravilnika.

Mleko, proizvodi na bazi mleka i proizvodi od mleka koji su materijal Kategorije 3 iz člana 8. tačka 5) ovog pravilnika, osim ostataka iz centrifuge ili separatora pri preradi mleka, kao i mleko, proizvodi na bazi mleka i proizvodi od mleka koji su materijal Kategorije 3 iz člana 8. tač. 6) i 8) ovog pravilnika, koji nisu tretirani nekim od postupaka iz člana 35. ovog pravilnika, mogu da se isporučuju iz objekata za preradu mleka i koriste kao hranivo životinjskog porekla ako je obezbeđena sledljivost i pod sledećim uslovima:

1) bez ograničenja, na gazdinstvima sa životinjama u Republici Srbiji, ako su mleko, proizvodi na bazi mleka i proizvodi od mleka tretirani postupkom:

(1) UHT u skladu sa članom 35. stav 1. tačka 2) ovog pravilnika,

(2) sterilizacije pri postignutoj vrednosti Fc 3 ili većoj, ili na temperaturi od najmanje 115 ºS u trajanju od 15 minuta ili nekom drugom kombinacijom temperature i vremena, kojom se postiže isti efekat,

(3) pasterizacije ili sterilizacije, koja se razlikuje od postupka iz podtačke (2) ove tačke, posle kojeg sledi primena:

– sušenja, u slučaju mleka u prahu i proizvoda od mleka u praha,

– postupka snižavanja pH na vrednost ispod 6, koji se održava najmanje jedan sat, u slučaju fermentisanih proizvoda od mleka,

2) na ograničenom broju gazdinstava sa životinjama u Republici Srbiji, do maksimalno deset gazdinstva, kojima je to odobreno od nadležnog organa, u slučaju proizvoda, uključujući i belu vodu, koji potiču od mleka koje je pasterizovano primenom postupka visoke temperature za kratko vreme – najmanje 72 ºS tokom 15 sekundi ili niske temperature duže vreme – najmanje 63 ºS 30 minuta ili svake druge kombinacije uslova vremena temperature kojim se postiže ekvivalentan efekat, a u slučaju surutke, koja je proizvedena od proizvoda, koji nisu tretirani toplotom, ako je sakupljena najmanje 16 sati posle grušanja mleka i čija je izmerena pH vrednost ispod 6;

3) na ograničenom broju odobrenih gazdinstava sa životinjama u Republici Srbiji, do maksimalno pet gazdinstva, kojima je to odobreno od nadležnog organa, u slučaju proizvoda koji potiču od sirovog mleka, uključujući i belu vodu, za koje nije moguće osigurati obradu iz tač. 1) i 2) ovog stava, uz uslov da se životinje isključivo šalju direktno u objekat za klanje ili na gazdinstvo sa životinjama sa koga se, životinje prijemčive na slinavku i šap, isključivo šalju direktno u objekat za klanje ili, ako su životinje dopremljene na gazdinstvo sa životinjama na kojem se životinje ne hrane proizvodima iz ove tačke posle isteka karantina u trajanju od 21 dana.

Mleko, proizvodi na bazi mleka i proizvodi od mleka iz stava 4. ovog člana, skladište se na odgovarajućoj temperaturi kako bi se izbegli svi rizici za javno zdravlje i zdravlje životinja. Uzorci gotovih proizvoda mleka, proizvoda na bazi mleka i proizvoda od mleka iz stava 4. ovog člana, uzeti tokom skladištenja ili prilikom isporuke iz skladišta moraju ispunjavati najmanje mikrobiološke standarde iz Priloga 3 ovog pravilnika.

Materijal Kategorije 3 iz člana 8. tačka 6) ovog pravilnika može se u Republici Srbiji upotrebljavati za ishranu životinja iz uzgoja (osim krznašica) bez prethodne primene bilo kakvog tretmana, pod uslovom da:

1) ne potiče iz restorana, kuhinja, keteringa;

2) je taj materijal prerađen u skladu sa članom 3. tačka 11) Pravilnika o uslovima higijene hrane („Službeni glasnik RS”, broj 73/10) ili u skladu sa ovim pravilnikom;

3) se taj materijal sastoji ili sadrži jedan ili više sledećih materijala, i to:

(1) mleko,
(2) proizvodi na bazi mleka (kompozitni proizvodi),
(3) proizvodi od mleka,
(4) jaja,
(5) proizvodi od jaja,
(6) med,
(7) prerađene masnoće,
(8) kolagen,
(9) želatin;

4) nije bio u kontaktu sa bilo kojim drugim materijalima Kategorije 3;

5) da su preduzete sve neophodne mere za sprečavanje kontaminacije materijala.

Materijal Kategorije 3 iz člana 8. tačka 6) ovog pravilnika koji sadrži kolagen iz stava 6. tačka 3) podtačka (8) ovog člana i želatin iz stava 6. tačka 3) podtačka (9) ovog člana, u ishrani životinja se koristi u skladu sa uslovima za ishranu životinja, propisanim posebnim propisom u pogledu mera za TSE.

Član 6.

U članu 100. posle stava 2. dodaje se stav 3, koji glasi:

„Odgovorno lice u svojim objektima uvodi, sprovodi i održava sopstvene provere radi praćenja ispunjenosti uslova iz ovog pravilnika i obezbeđuje da sporedni proizvodi životinjskog porekla ili dobijeni proizvodi za koje se sumnja ili za koje je potvrđeno da nisu u skladu sa ovim pravilnikom, se ne otpreme iz objekta, osim ako nisu namenjeni uništenju.”

Član 7.

U Prilogu 1, tačka 3, menja se i glasi:

„3. Primena osnovnih metoda prerade

U zavisnosti od kategorije materijala, prerada sporednih proizvoda životinjskog porekla vrši se u skladu sa sledećim standardima prerade:

1) Metoda prerade 1 primenjuje se za preradu:

(1) materijala Kategorije 2, osim stajnjaka, sadržaja digestivnog trakta odvojenog od organa digestivnog trakta, mleka i kolostruma, koji je namenjen za proizvodnju biogasa ili komposta ili za upotrebu kao organsko đubrivo ili oplemenjivač zemljišta,

(2) materijala Kategorije 1 i materijala Kategorije 2 koji je namenjen za uklanjanje na deponiji koja je odobrena za te namene,

(3) materijala Kategorije 3 poreklom od sisara, koji je namenjen za proizvodnju prerađenog proteina životinjskog porekla, osim krvi svinja i osim ako je proizvod namenjen za:

– korišćenje kao gorivo za sagorevanje,

– isključivo za upotrebu u hrani za kućne ljubimce,

2) osnovne metode prerade od 1 do 5 i osnovna Metoda prerade 7, primenjuju se u preradi materijala Kategorije 3 poreklom od sisara, ako je prerađen protein životinjskog porekla namenjen:

(1) za korišćenje kao gorivo za sagorevanje,

(2) isključivo za upotrebu u hrani za kućne ljubimce, u kom slučaju se prevozi u za to predviđenim kontejnerima, koji se ne koriste za prevoz sporednih proizvoda životinjskog porekla ili hrane za životinje iz uzgoja i ako se taj protein otprema direktno iz objekta za preradu materijala Kategorije 3 u objekat za proizvodnju hrane za kućne ljubimce ili odobreno skladište, iz kog se direktno otprema u objekat za proizvodnju hrane za kućne ljubimce;

3) neka od osnovnih metoda prerade koje su propisane ovim pravilnikom, osim Metode prerade 6, primenjuju se za preradu:

(1) materijala Kategorije 2, ako je dobijen proizvod namenjen za spaljivanje ili ko-spaljivanje,

(2) materijala Kategorije 2, ako je dobijena topljena mast namenjena za dalju preradu u objektima za preradu topljene masti Kategorije 2,

(3) materijala Kategorije 1 ili materijala Kategorije 2, ako je dobijen proizvod namenjen za spaljivanje ili ko-spaljivanje,

(4) sporednih proizvoda životinjskog porekla, osim poreklom od sisara i riba, prilikom proizvodnje prerađenog proteina životinjskog porekla,

(5) krvi svinja ili frakcije krvi svinja prilikom proizvodnje prerađenog proteina životinjskog porekla, s tim što ako se prilikom prerade primenjuje Metoda prerade 7 u celokupnoj količini treba da bude postignuta temperatura od najmanje 80°C;

4) neka od osnovnih metoda prerade koje su propisane ovim pravilnikom primenjuje se za proizvodnju ribljeg brašna.”

Član 8.

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.